Мектеп жасына дейінгі балалардың бойыңды цифрлық құзыреттілікті арттыру

 Махашева Тлек Елубайевна
Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласы
«Каспий» жоғары педагогика және салалық
технологиялар колледжі
Арнаулы пән жетекшісі            

Мектеп жасына дейінгі балалардың бойыңды цифрлық құзыреттілікті арттыру
Педагогикалық идея

     Бүгінгі таңда цифрлық технологиялар қоғам өмірінің барлық саласына еніп, мектепке дейінгі білім беру жүйесіне де өз ықпалын тигізуде. Менің ойымша, мектеп жасына дейінгі балаларға цифрлық құзыреттілікті қалыптастыру — заман талабы ғана емес, жан-жақты дамудың кепілі.

Балалардың ақпаратпен жұмыс істей білуі, цифрлық құралдарды саналы қолдануы өте маңызды. Сондықтан оқу сауаттылығы мен цифрлық дағдыларды қатар дамыту қажет. Цифрлық орта — балалар үшін қызықты әрі тартымды. Оны дұрыс бағытта қолдана білсек, олардың оқу дағдылары, шығармашылық ойлауы және танымдық белсенділігі дамиды.

Менің тәжірибемде цифрлық ертегілер, интерактивті кітаптар, бейнесабақтар, QR-код тапсырмалары балалардың оқу мотивациясын арттырады. Оқу сауаттылығы тек мәтінмен емес, дыбыстық, көрнекі, интерактивті ақпаратпен жұмыс арқылы дамиды.

Мен цифрлық құзыреттілік пен оқу сауаттылығын интеграциялай отырып дамыту тәсілін қолданамын. Мысалы, Padlet-та сурет салу, Google Jamboard-та кейіпкер сипаттау, Edpuzzle арқылы бейнематериал талдау сияқты жұмыстар танымдық белсенділікті арттырады.

Интерактивті оқыту әдістері қызығушылықты арттырып қана қоймай, сыни ойлау, ақпаратты сараптау, шығармашылық қолдану дағдыларын да дамытады — бұл XXI ғасыр адамына қажетті қабілеттер.

Тиімді бағалау үшін балалардың цифрлық портфолиосын жүргіземін, ата-анамен кері байланыс орнатамын. Бұл балаларды өз жетістіктерін көруге және дамуға ынталандырады.

Мектеп жасына дейінгі балалардың бойында цифрлық құзыреттілікті дамыту — уақыт талабына сай педагогикалық міндет. Бұл бағыттағы жұмыс балалардың оқу сауаттылығын да сапалы деңгейге көтеретініне көзім жетті. Алдағы уақытта осы тәжірибені жетілдіріп, әріптестеріммен бөлісуді жоспарлап отырмын.

Қазіргі заман талабына сай мектеп жасына дейінгі балаларға сапалы білім мен тәрбие беру ісінде цифрлық құзыреттілікті дамыту аса өзекті болып отыр. Өйткені балалардың қоршаған әлемге деген қызығушылығы күн сайын артып, цифрлық технологиялар олардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналуда. Сондықтан баланың оқу сауаттылығы мен цифрлық дағдыларын бірлесе дамыту — мектепке дейінгі мекемелердің стратегиялық бағыты болуы тиіс деп ойлаймын.

Менің педагогикалық тәжірибемде осы бағыттың маңыздылығы айқын көрініп жүр. Балалар интерактивті тақтамен, планшетпен, мультимедиялық материалдармен жұмыс істеуге ерекше ынтамен қатысады. Осыдан келіп, тақырыптың өзектілігі туындайды — біз балаларды жай ғана техниканы пайдалануға емес, сол ортада саналы түрде ақпаратпен жұмыс істеуге, оқи білуге, тыңдай білуге, түсінгенін жеткізе білуге үйретуіміз керек.

Осы мақсатқа жету үшін алдыма мынадай міндеттер қойдым:

• мектеп жасына дейінгі балалардың цифрлық құзыреттілігін оқу сауаттылығымен бірлікте дамыту;
• инновациялық әдіс-тәсілдер арқылы оқу белсенділігін арттыру;
• цифрлық технологияларды білім сапасын арттыру құралы ретінде тиімді қолдану.

Мен іс-әрекеттегі зерттеу әдісін қолдана отырып, өз тәжірибемде түрлі цифрлық құралдарды (интерактивті кітаптар, QR-код тапсырмалары, Padlet платформасы) пайдаланып көрудемін. Нәтижесінде балалардың оқуға қызығушылығы артып, жаңа ақпаратты тез меңгеру деңгейі жоғарылай түсті.

Әдістемелік негіздері ретінде мен конструктивистік оқыту теориясына, белсенді оқыту әдістеріне және цифрлық педагогика қағидаттарына сүйенемін. Әр сабақта балалардың өз бетінше ізденуіне, ойын арқылы үйренуіне, шығармашылық белсенділігіне баса мән беремін.

Меніңше, бұл идеяның жаңашылдығы — оқу сауаттылығы мен цифрлық құзыреттілікті өзара байланыстыра дамытуында. Қазіргі таңда көптеген бағдарламалар бұл екі бағытты жеке қарастырады, ал мен оларды интеграциялай отырып, балалардың оқу және технологиялық ортада бірдей еркін әрекет етуіне мүмкіндік беретін орта қалыптастырудамын.

Тиімді бағалау тәсілдеріне келсек, мен балалардың цифрлық өнімдерін портфолиоға жинақтау, интерактивті тапсырмалар нәтижесін онлайн платформалар арқылы бақылау, ата-анамен кері байланыс орнату сияқты құралдарды қолданамын. Бұл бағалау әдістері баланың жеке прогресін нақты көрсетіп, әрі қарайғы жұмысты жоспарлауға мүмкіндік береді.

Мектепке дейінгі кезеңде цифрлық құзыреттілікті оқу сауаттылығымен бірге дамыту — заман талабы, баланың дамуына серпін беретін күшті құрал деп сенемін. Өз тәжірибемде бұл бағыттағы жұмысты одан әрі жетілдіріп, әріптестеріммен бөлісуді мақсат етіп отырмын.

Цифрлық құзыреттілік ұғымы және оның мектепке дейінгі білім беру жүйесіндегі маңызы

Менің ойымша, бүгінгі күннің ең өзекті ұғымдарының бірі — цифрлық құзыреттілік. Бұл ұғымды тек компьютерді немесе планшетті қолдану қабілеті деп емес, одан әлдеқайда кең мағынада — ақпараттық-коммуникациялық технологияларды саналы әрі тиімді пайдалану, ақпаратпен қауіпсіз және сыни тұрғыдан жұмыс істеу, шығармашылықпен қолдану дағдысы деп түсінемін.

Осы құзыреттілікті қалыптастыруды мектепке дейінгі кезеңнен бастау өте маңызды. Өйткені бұл жаста баланың қабылдау қабілеті, қызығушылығы, танымдық белсенділігі жоғары дамиды. Егер біз осы кезде балаларға цифрлық құралдарды дұрыс және мақсатты қолдануды үйретсек, олар болашақта жауапты цифрлық азамат болып қалыптасады.

Менің тәжірибемде көптеген балалар цифрлық құрылғыларды негізінен ойын немесе көңіл көтеру құралы ретінде пайдаланады. Сондықтан тәрбиеші ретіндегі міндетім — цифрлық құралдарды оқу мен таным процесінің тиімді құралына айналдыру. Мысалы, интерактивті кітаптар арқылы тыңдау, көру, түсіну дағдылары дамиды, QR-код тапсырмалары балалардың ізденімпаздығын арттырады, ал Padlet немесе Jamboard платформаларында балалар шығармашылықпен жұмыс істеуді үйренеді.

Мектепке дейінгі білім беру жүйесінде цифрлық құзыреттілік қалыптастыру арқылы біз:

• Ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын дамытамыз;
• Оқу сауаттылығын арттырамыз;
• Ынтымақтастықта жұмыс істеу дағдысын қалыптастырамыз;
• Шығармашылық белсенділікті күшейтеміз.

Бұл үдеріс тек оқу жетістігіне ғана емес, баланың әлеуметтік және өзін-өзі дамыту қабілеттерінің нығаюына да ықпал етеді. Сондықтан цифрлық құзыреттілікті дамыту — мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың ажырамас бөлігі болуы тиіс. Қазіргі білім беру стандарты да бұл бағытқа ерекше назар аударып отыр. Демек, біз тәрбиешілер балаларды цифрлық қоғамға саналы түрде бейімдеуге белсенді атсалысуымыз қажет деп санаймын.

Балалардың оқу сауаттылығын дамытудағы цифрлық құралдардың рөлі

Менің ойымша, қазіргі уақытта цифрлық құралдардың оқу сауаттылығын дамытудағы рөлі өте маңызды. Себебі бүгінгі мектеп жасына дейінгі балалар — «цифрлық туған» буын. Олар дүниеге келгеннен бастап айналасында цифрлық технологиялар бар. Сондықтан бұл құралдарды дұрыс қолдану арқылы балалардың оқу сауаттылығын сапалы деңгейге көтере аламыз деп сенемін.

Оқу сауаттылығы — тек әріпті тану емес, тыңдау, түсіну, мазмұнын айтып беру, өз ойын жеткізу дағдысы. Цифрлық құралдар бұл үдерісті көрнекі әрі қызықты етеді.

Өз тәжірибемде мен балаларға жиі интерактивті ертегілер ұсынамын. Онда анимация, дыбыс, кейіпкерлердің қозғалысы бар. Балалар тыңдай отырып, түрлі тапсырмалар орындайды, бұл тыңдау және түсіну дағдыларын дамытады.

Сондай-ақ QR-код арқылы тапсырмалар беру тиімді. Ертегі соңында балалар QR-кодты сканерлеп, қосымша сұрақтарға жауап береді, кейіпкердің әрекетін бағалайды немесе оқиғаның жалғасын ойлап табады. Бұл сыни ойлау қабілеттерін арттырады.

Padlet платформасында балалар сурет салып, сөйлем құрастырып, кейіпкерлердің мінезін сипаттайды. Бұл тілдік қорды дамытуға және оқу мазмұнын терең түсінуге ықпал етеді.

Менің байқауымша, цифрлық құралдар мынадай артықшылық береді:

• Балалардың оқуға қызығушылығы артады;
• Ақпаратты көп форматта қабылдайды (мәтін, дыбыс, бейне);
• Тыңдап түсіну, есте сақтау қабілеті дамиды;
• Шығармашылықпен жұмыс істеуге үйренеді;
• Жеке қарқынмен оқу мүмкіндігі пайда болады.

Цифрлық құралдар — оқу сауаттылығын дамытудағы тиімді ресурс. Ең бастысы — оны мақсатты және әдістемелік тұрғыдан дұрыс қолдану. Балаларды жай құрылғыны меңгеруге емес, саналы түрде оқу мен ойлауға баулуымыз қажет.

Цифрлық құралдарды дұрыс интеграциялау арқылы біз мектеп жасына дейінгі балалардың оқу сауаттылығын жаңа деңгейге көтере аламыз деп сенемін.

Мектеп жасына дейінгі балаларға цифрлық құзыреттілікті қалыптастыруға арналған инновациялық әдістер

Менің ойымша, мектеп жасына дейінгі балаларға цифрлық құзыреттілікті қалыптастыруда ең алдымен олардың жас ерекшелігіне сай инновациялық әдістерді дұрыс таңдау қажет. Бұл кезеңде баланың негізгі әрекеті — ойын, сондықтан ең тиімді әдістер — ойын арқылы үйрететін, қызығушылығын оятатын интерактивті тәсілдер.

Өз тәжірибемде мен жиі геймификация элементтерін қолданамын. Мысалы, «цифрлық тапсырма-жұмбақтар», «QR-код арқылы іздеу ойыны» балалардың ізденімпаздығы мен цифрлық ортада бағдарлану қабілетін дамытады.

Сонымен қатар, интерактивті кітаптар өте нәтижелі әдіс деп санаймын. Онда анимация, дыбыс, интерактивті элементтер бар, бұл балалардың ақпаратты көпжақты қабылдауына және оқуға деген мотивациясын арттырады.

Padlet, Google Jamboard платформаларында балалар сурет салып, мәтін жазып, бірлесіп жұмыс істеуді үйренеді. Олар технологияны тек тұтынушы емес, шығармашылық қолданушы ретінде қалыптасады.

Сонымен бірге, AR (Augmented Reality) элементтерін қолдану арқылы балалар 3D кейіпкерлермен әрекеттесіп, цифрлық құралдарға деген сенімділік пен танымдық қызығушылығын дамытады.

Менің байқауымша, мұндай инновациялық әдістерді қолдану арқылы балалардың цифрлық құзыреттілігі мынадай бағыттарда дамиды:

• Цифрлық ортада бағдарлау;
• Ақпаратпен қауіпсіз жұмыс істеу;
• Цифрлық этикетті сақтау;
• Шығармашылық цифрлық өнімдер жасау;
• Сыни ойлау қабілетін жетілдіру.

Мектеп жасына дейінгі балаларға цифрлық құзыреттілікті дамытуда ойын элементтерімен толықтырылған инновациялық әдістердің рөлі зор. Мен бұл бағыттағы жұмысты үнемі жетілдіріп, заманауи құралдарды енгізуге ұмтыламын. Өйткені ақылды әрі шығармашыл ұрпақ тәрбиелеу — біздің ортақ мақсатымыз деп сенемін.