“Lesson Study» әдісін бастауыш сыныпта қолдану

Сарсенбекова  Гульназ Шарамазанқызы 
Павлодар облысының білім беру басқармасы,
Баянауыл ауданы білім беру бөлімінің
«Шапық Шөкин атындағы
№2 жалпы орта білім беру мектебі» КММ

Аннотация
Бұл мақалада бастауыш сыныптарда білім беруді жақсарту үшін қолданылатын «Lesson Study» педагогикалық әдісінің ерекшеліктері қарастырылады. Мұғалімдер арасында тәжірибе алмасу арқылы оқушылардың оқу жетістіктерін арттыру және сабақтың тиімділігін жақсарту мақсатында ұйымдастырылған жұмыс үлгісі сипатталады. «Lesson Study» әдісі арқылы сабақтарда жаңашыл тәсілдер енгізу және оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға арналған тиімді жағдайлар жасау көрсетілген. Мақалада әдіс педагогикалық үдерісті зерттеу мен тәжірибелік жұмыс арқылы жүзеге асатындығы, сондай-ақ, оның бастауыш сыныпта білім сапасын арттыруға қосқан үлесі сипатталады.

Abstract
This article discusses the features of the “Lesson Study” pedagogical method used to improve teaching in elementary schools. The approach involves experience exchange among teachers to enhance student learning outcomes and improve lesson effectiveness. The article illustrates how the use of “Lesson Study” can introduce innovative techniques in lessons and create optimal conditions for developing students’ key competencies. The method is explained as a process of research and practical work, emphasizing its contribution to enhancing the quality of education in elementary schools.

Аннотация (на русском)
В данной статье рассматривается метод “Lesson Study”, применяемый для улучшения образования в начальных классах. Описывается система обмена опытом между учителями, направленная на повышение учебных достижений учеников и улучшение качества уроков. Метод позволяет внедрять инновационные подходы в образовательный процесс и создавать условия для формирования базовых компетенций учащихся. В статье также подчеркивается роль этого метода в повышении качества образования в начальных классах.

Кілт сөздер:
Lesson Study, бастауыш сынып, мұғалім, оқушы, білім сапасы

Кіріспе
Әрбір оқушының білім алу процесінде ұстаздың рөлі орасан зор. Қазіргі уақытта білім беру жүйесінде сабақтың сапасы мен тиімділігін арттыру үшін жаңа әдіс-тәсілдер мен педагогикалық тәсілдер енгізілуде. Бұл үрдістің маңызы әсіресе бастауыш сыныптарда айқын көрінеді, себебі осы кезеңде оқушылардың негізгі құзыреттіліктері қалыптасады.

Lesson Study әдісі — педагогикалық зерттеу мен тәжірибе алмасу арқылы сабақ сапасын арттыруды мақсат тұтатын тәсіл. Бұл әдіс мұғалімдерге өздерінің оқыту әдістерін жетілдіруге мүмкіндік беріп, оқушылардың оқу нәтижелерін жақсартуға ықпал етеді. Жапониядан шыққан бұл әдіс қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде Қазақстанда да кеңінен қолданылуда. Бұл әдіс мұғалімдерге сабақты зерттеу, бірлесіп жоспарлау және олардың әдістемелік біліктіліктерін жетілдіру үшін пайдалы құрал ретінде қызмет етеді.

Lesson Study әдісі мұғалімдерге өз сабақтарын бірігіп жоспарлап, оқыту процесін бірлесіп талқылауға мүмкіндік береді. Мұғалімдер өз сабағын өткізгеннен кейін оны зерттеп, оқушылардың оқу барысындағы жетістіктері мен қиындықтарын талқылайды. Бұл әдіс оқушылардың оқу мотивациясын және нәтижелерін жақсартуға септігін тигізеді, себебі мұғалімдер сабақ барысында өзара кері байланыс арқылы тәжірибелерін жетілдіріп, өз білімдерін кеңейтеді. Оқушыларға бұл өзара жұмыс барысында білім алу әдістері түсінікті әрі тиімді түрде беріледі.

Мақалада бастауыш сыныптарда Lesson Study әдісін қолдану арқылы оқушылардың оқу мотивациясы мен нәтижелерін қалай жақсартуға болатыны, мұғалімдер арасында кәсіби тәжірибе алмасу арқылы оқыту процесін жақсарту мүмкіндіктері талқыланады. Бұл әдіс мұғалімдерге тек қана оқытуды емес, сонымен қатар оқу барысындағы қиындықтар мен жетістіктерді талқылау арқылы білім беру сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Мұғалімдер бірлесе отырып сабақты жоспарлап, әрқайсысының сабақты қалай өткізгенін бағалап, оқушыларға тиімді білім беру үшін үздіксіз дамуға бағыт алады.

     
Lesson Study әдісінің негізгі принциптері
Lesson Study — мұғалімдер бірлесіп жұмыс істейтін, оқыту тәжірибесін жақсартуға бағытталған зерттеу әдісі. Бұл әдіс әр түрлі кезеңдерден тұрады, олар:

1. Сабақтың жоспарын бірлесіп құру: Мұғалімдер топ болып жұмыс істеп, бір нақты тақырып бойынша сабақ жоспарын құрады.
2. Сабақты өткізу және бақылау: Сабақ барысында бір немесе бірнеше мұғалім бақылаушылар ретінде қатысады, оқушылардың іс-әрекетін зерттеп, сабақтың тиімділігін бағалайды.
3. Сабақтың нәтижелерін талқылау: Сабақтан кейін мұғалімдер өзара талқылап, оқушылардың жетістіктері мен қиындықтары туралы пікір алмасады.
4. Жаңашылдық енгізу: Әдіс мұғалімдерге жаңа тәсілдерді қолдану арқылы сабақтарды жақсартуға мүмкіндік береді.

Lesson Study әдісінің бастауыш сыныпта қолданылуы
Бастауыш сыныпта Lesson Study әдісін қолданудың бірнеше артықшылықтары бар:

1. Оқушылардың белсенділігін арттыру: Бұл әдіс оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырып, олардың бір-бірімен ынтымақтастықта жұмыс жасау дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
2. Жеке тұлғаға бағытталған оқыту: Сабақ барысында әрбір оқушының жеке қажеттіліктері мен мүмкіндіктері ескеріледі, бұл өз кезегінде оқушылардың білім деңгейін арттырады.
3. Мұғалімдердің кәсіби дамуы: Мұғалімдер өзара тәжірибе алмасу арқылы педагогикалық дағдыларын жетілдіреді, жаңа әдіс-тәсілдерді меңгеріп, тиімді оқыту тәсілдерін қолданады.
4. Шығармашылық дағдыларды дамыту: Сабақтарды бірлесе жоспарлау мұғалімдерге шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, ал оқушылар өз шығармашылығын ашып, сыни ойлау дағдыларын дамытуда белсенділік танытады.

Lesson Study әдісін бастауыш сыныпта қолданудың нақты мысалдары

1. Топтық жұмыстарды пайдалану: Мысалы, 3-сыныпта ынтымақтастықты арттыруға болады. Мұғалімдер өзара кеңесіп, топтардың әдебиет сабағында топтық жұмыстар арқылы оқушылар арасында қарым-қатынас пен жұмысын қалай ұйымдастыру керектігін талқылайды, содан кейін сабақты өткізіп, нәтижелерін талдайды. Оқушыларға шығармашылық тапсырмалар беріп, оларды топта талқылауға мүмкіндік береді. Бұл әдіс оқушылардың пікір алмасу дағдыларын дамытып, бір-бірінен үйренуге ықпал етеді. Сондай-ақ, топтық жұмыс оқушылардың көшбасшылық және жауапкершілік дағдыларын қалыптастырады. Мұғалімдер топтардың арасындағы ынтымақтастық деңгейін бағалап, сабақты жақсарту үшін қажетті түзетулер енгізе алады.
2. Шығармашылық тапсырмалар: Мұғалімдер сабақты бірлесе отырып жоспарлап, шығармашылық тапсырмаларды, мысалы, әдеби шығармаларға талдау жасау немесе сурет салу сияқты тапсырмаларды енгізе алады. Оқушылардың жұмыстарын бақылап, кері байланыс беру арқылы мұғалімдер олардың шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге мүмкіндік алады. Мысалы, әдеби шығарманы оқу барысында оқушыларға шығармаға байланысты сурет салу тапсырмасын беру арқылы олардың оқығанын түсіну және өз көзқарасын білдіру дағдыларын дамытады. Сонымен қатар, шығармашылық тапсырмалар арқылы оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттері дамып, өз идеяларын еркін түрде жеткізуге үйренеді.
3. Рөлдік ойындар: Сабақ барысында оқушыларға рөлдер беріліп, олар өз кейіпкерлерін сомдайды. Мұғалімдер оқушылардың өзара жұмыс істеуін бақылай отырып, әрқайсысының қалай дамып жатқанын зерттейді. Рөлдік ойындар балалардың коммуникативтік дағдыларын жетілдіреді, сонымен қатар оларды оқытудың түрлі аспектілерін жақсырақ түсінуге көмектеседі. Мысалы, қазақ әдебиетін оқыту барысында белгілі бір кейіпкерді сомдауды тапсырған кезде, балалар тек шығарманы ғана емес, сонымен бірге кейіпкердің ішкі дүниесін де тереңірек түсінеді. Бұл әдіс оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін дамытуға, сондай-ақ эмоциялық интеллектілерін жақсартуға септігін тигізеді. Мұғалімдер бұл процессті бақылап, әр оқушының рөлді қалай орындап жатқанын, қандай дағдыларды жетілдіріп жатқанын анықтап, кері байланыс беру арқылы оқу сапасын арттыра алады.

Осылайша, Lesson Study әдісі бастауыш сыныпта шығармашылықты, ынтымақтастықты және сыни ойлауды дамытуға үлкен үлес қосады. Мұғалімдер бір-бірімен тәжірибе алмасып, оқыту әдістерін жетілдіріп, нәтижесінде оқушылардың білім деңгейін жоғарылатуға мүмкіндік алады.

Лессон стади әдісінің диаграммасы:
1. Қызығушылықты ояту  |
(Сабақ тақырыбы, мақсат)|
|  2. Өткенді қайталау    |
|  (Алдыңғы білімді тексеру)|
|  3. Жаңа материалды     |
|     түсіндіру           |
|  4. Топтық жұмыс        |
|  (Топтар арасында пікір алмасу)|
|  5. Практикалық жұмыс   |
|  (Жеке немесе жұптық тапсырмалар)|
|  6. Жинақтау, қорытынды |
|  (Негізгі түсініктерді қорытындылау)|
|  7. Рефлексия           |
|  (Сабақтың нәтижесін талқылау)|

Бұл диаграмма бойынша, сабақтың әр кезеңі біртіндеп өтеді, әрі әр кезеңнің мақсаты мен міндеті оқушылардың түсінігін арттыруға бағытталған.

Lesson Study» әдісін бастауыш сыныпта қолдану

Бұл диаграмма Lesson Study әдісін бастауыш сыныпта қолдану мүмкіндіктерін көрсетеді. Әдіс түрлі тәсілдер арқылы іске асырылуы мүмкін:

• Топтық жұмыс (30%): Оқушылардың ынтымақтастығын арттыруға бағытталған жұмыстар.
• Шығармашылық тапсырмалар (25%): Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға арналған тапсырмалар.
• Рөлдік ойындар (20%): Оқушыларға рөлдерді беру арқылы өзара әрекеттесу және оқыту.
• Қауіпсіздік және кері байланыс (15%): Сабақтың тиімділігі мен қауіпсіздігін бақылау, оқушыларға кері байланыс беру.
• Оқу нәтижелерін талдау (10%): Оқушылардың жетістіктері мен қиындықтарын талдау арқылы сабақтың сапасын жақсарту.

Бұл диаграмма мұғалімдерге Lesson Study әдісін сабақтарда қалай қолдануға болатынын түсінуге көмектеседі. ​

    Қорытынды
Lesson Study әдісі бастауыш сыныптарда тиімді қолданылатын педагогикалық тәсіл болып табылады. Ол мұғалімдерге оқыту әдістерін жетілдіруге, оқушылардың білім деңгейін арттыруға және оқу мотивациясын көтеруге мүмкіндік береді. Осы әдіс арқылы мұғалімдер өзара тәжірибе алмасып, шығармашылықпен жұмыс істеп, сабақтардың тиімділігін арттыра алады. Сонымен қатар, Lesson Study оқушылардың сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамытуға үлкен әсер етеді, бұл олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Мұғалімдер мен оқушылар арасында тұрақты кері байланыс орнату, әдіс-тәсілдерді үнемі жетілдіріп отыру оқу үдерісін сапалы ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Осылайша, Lesson Study әдісі тек білім сапасын арттырып қана қоймай, мұғалімдер мен оқушылардың өзара ынтымақтастығын нығайтуға бағытталған тиімді құрал болып табылады.