Ботулизмнің алдын алу

Алматы қаласының Әуезов ауданының
санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау басқармасының басшысы
Исембаева Асима Бақытжановна

санитариялық-гигиеналық бақылау,
техникалық регламенттер талаптарының
сақталуын бақылау  бөлімінің басшысы
Садыкова Урзада Илесбаевна

Ботулизмнің алдын алу

Адам денсаулығына елеулі қауіп төндіретін маңызды мәселелердің бірі – тағам арқылы таралатын ботулизм ауруы. Ботулизм – Clostridium botulinum бактериясы бөлетін ботулотоксин уымен улану нәтижесінде пайда болатын ауыр жұқпалы ауру. Бұл токсин әлемдегі ең күшті улардың бірі болып табылады және адамның жүйке жүйесіне әсер етіп, тыныс алу бұзылысына, салдануға, кейде өлімге әкелуі мүмкін.

Қазақстан Республикасы бойынша тіркелген ботулизм жағдайларының басым бөлігі үй жағдайында дайындалған консервілерді, тұздалған балықты және ысталған ет өнімдерін дұрыс пайдаланбаумен байланысты. 2024 жылғы деректерге сәйкес, елде тіркелген ботулизм оқиғаларының 80%-ы сапасыз дайындалған тағам өнімдерін тұтыну нәтижесінде орын алған.

Ботулизмнің дамуына ықпал ететін негізгі факторларға анаэробты (оттегісіз) жағдайда сақталған тағам өнімдері, әсіресе, үй жағдайында консервіленген көкөністер мен ет өнімдері жатады. Мұндай тағамдарда Clostridium botulinum споралары көбеюі мүмкін. Олар пісірілмеген немесе дұрыс зарарсыздандырылмаған өнімдерде белсенді түрде уыт бөліп, қауіпті ауру тудырады.

Ботулизмнің алдын алу үшін келесі негізгі ережелерді сақтау қажет:

-Өнімдерді дұрыс сақтау: Үй жағдайында консервілеу кезінде стерильді банкілер мен қақпақтарды пайдалану, қажетті температуралық режимді сақтау.

-Консервілеу алдында термиялық өңдеу: Көкөністерді, етті ұзақ уақыт бойы жоғары температурада өңдеу (қайнату немесе автоклавтау) Clostridium botulinum спораларын жоюға мүмкіндік береді.
-Бұзылған өнімдерді қолданбау: Ішіне ауаның кіргені байқалатын, қақпағы ісінген немесе иісі өзгерген консервілерді қолдануға қатаң тыйым салынады.
-Балық пен ет өнімдерін дұрыс өңдеу: Тұздау, ыстау алдында өнімдерді мұқият тазарту және сақтық шараларын қолдану қажет.
-Жеке гигиенаны сақтау: Тағам дайындау барысында қолды сабындап жуу, таза ыдыс-аяқ пен құрал-жабдықтарды пайдалану.

Ботулизм белгілері пайда болған жағдайда (бұлшықеттердің әлсіздігі, көрудің бұлыңғырлауы, сөйлеудің бұзылуы, жұтыну қиындығы) дереу медициналық көмекке жүгіну қажет. Ерте көмек көрсетілген жағдайда ғана ботулизмнің ауыр асқынуларын болдырмауға болады.

Қоғамдық денсаулықты сақтау мақсатында ботулизмнің алдын алу үшін халық арасында санитариялық-ағарту жұмыстарын жүйелі түрде жүргізу, тағам өнімдерінің қауіпсіздігіне қатаң бақылау орнату маңызды.

Ботулизмнің алдын алу – әр адамның тағам дайындау мен сақтау ережелеріне жауапкершілікпен қарауының және бүкіл қоғамның санитариялық-эпидемиологиялық қауіпсіздік талаптарын сақтау деңгейінің көрсеткіші.