Жеңіл атлетика жаттығуларын оқыту әдістемесі

Әлкен Темірхан Ғалымұлы
Астана қаласы
№104 ОМ
Дене шынықтыру мұғалімі

Жеңіл атлетика жаттығуларын оқыту әдістемесі

Жеңіл атлетика — жаяу жүру, жүгіру, секіру, лақтыру, сондай-ақ жүгіру, секіру және лақтырудан тұратын көпсайыстардағы жаттығуларды біріктіретін негізгі және ең танымал спорт түрлерінің бірі.

Жеңіл атлетикада жоғары спорттық нәтижелерге қол жеткізу негізінен спортшылардың ұтымды техникалық дайындығына байланысты. Техника ең жақсы нәтижеге жету үшін спорттық жаттығуларды орындаудың ең тиімді әдісін білдіреді. Жеңіл атлетика жаттығуларының техникасын үйрену барысында оның деңгейі жаңадан бастаушының қарапайым техникасынан спорт шеберінің жетілдірілген техникасына дейін өзгереді. Бұл процесті шамамен бастапқы дайындық және жетілдіру деп бөлуге болады.

Оқытудың бастапқы кезеңінде ұтымды спорттық техниканың негіздерін меңгеру міндеттері шешіледі. Бұл ретте жаттығушылардың зерттелетін түрдің техникасы туралы жалпы түсініктері қалыптасады, қимыл-қозғалыс әрекетін элементарлы түрде орындау қабілеті қалыптасады. Жетілдіру кезеңінде спорттық жабдықтар салыстырмалы түрде жоғары деңгейге жеткізіледі. Бұл ретте қозғалыс әрекеті оның кеңістіктік, уақыттық және динамикалық ерекшеліктеріне қарай егжей-тегжейлі меңгеріледі. Қатысушылар спорттық техниканың заңдылықтарын терең түсінуге және талдауға үйренеді.

Айта кету керек, қозғалыс дағдылары мен дағдылары әрқашан физикалық қасиеттердің дамуымен қатар қалыптаса бермейді. Сондықтан спорттық құрал-жабдықтарды қатысушылардың физикалық қасиеттерінің даму деңгейімен тығыз байланыста қарастырған жөн. Техниканы жаттықтыру кезінде қажетті сәтте айтарлықтай ерік-жігер мен бұлшықет күштерін көрсете білуге, қимылдарды еркін және жылдам орындауға, бұлшықеттерді уақытында босаңсуға назар аудару керек.

Жеңіл атлетика түрлерінің техникасын үйрету сабақтарында мұғалім үш негізгі әдісті қолданады: түсіндіру, көрсету және тікелей көмек. Сонымен қатар, сөздік әдіс, жаттығуларды визуализациялау әдістері, оқытудың техникалық құралдарын пайдалану, қозғалыс параметрлері туралы шұғыл ақпарат қолданылады. Идеомоторлы және бәсекеге қабілетті.

Вербальды әдіс қозғалысты түсінуге, ол туралы, оның табиғаты, бағыттары, күш-жігері туралы түсінік қалыптастыруға көмектеседі. Сөздің көмегімен оқытудың барлық құралдары, әдістері мен тәсілдері біріктіріледі. Мұғалім көп сөзден тұратын ұзақ түсіндірмелерден аулақ болу керек, қысқа және анық тұжырымдарды қолдануы керек, бұл мәселені шешу кезінде алға ұмтылмай, не істеу керектігіне назар аударуы керек. Спорттық техниканы меңгерген сайын түсініктемелер тереңдей түседі, барған сайын егжей-тегжейлерді қамтиды.

Техниканы оқытудағы көрнекілік әдісі үлгілі көрсетуді көздейді, бұл студенттерге жаттығудың орындалуының тұтас бейнесін жасауға мүмкіндік береді. Көрсетілімді әдетте оқытушының немесе оқытылатын түрдің техникасын жетік меңгерген қатысушылардың бірі жүзеге асырады. Сондай-ақ плакаттарды, оқу фильмдерін, суреттер мен фотосуреттерді көрсету ұсынылады. Жаттығу техникасын көрсете отырып, мұғалім міндетті түрде іс-әрекеттің мағыналық жағына назар аударып, көрсетілген жаттығудың белгілі бір қимыл-қозғалыс мәселесінің шешімі ретінде ұсынылуын қамтамасыз етуі керек.

Қатысушылар спорттық техниканы әртүрлі тәсілдермен меңгереді, бірақ ең алдымен жаттығуды тұтастай (тұтас жаттығу әдісі) және бөлшектеп (бөлшектелген жаттығу әдісі) орындаудың бірін-бірі толықтыратын әдістерін қолданады. Айта кету керек, бөлшектелген жаттығу әдісі негізінен бүтіннің жекелеген бөліктері мен элементтерін жетілдіру және бекіту мақсатында қолданылады. Сонымен қатар, бөлек үйренген қимылдар оның құрылымына сәйкес болған кезде ғана біртұтас іс-қимылмен оңай үйлеседі.

Оқу үдерісінің тиімділігін арттыру үшін оқытылатын қимылдарды орындау жағдайларын жеңілдететін әдістерді қолдануға болады (жүгіру қашықтығын қысқарту, кедергілердің биіктігін төмендету, снарядтардың салмағын азайту). Дегенмен, жеңілдетілген шарттарды қолдану уақытша болуы керек екенін есте ұстаған жөн, өйткені әйтпесе жаттығушылар дұрыс емес қозғалыс дағдыларын меңгеруі мүмкін.

Жеңіл атлетика жаттығуларының техникасын оқытудың әртүрлі мәселелерін шешуде әртүрлі имитациялық жаттығулар, қозғалыс бағыты мен амплитудасының сыртқы бағдарлары, басқалардың жұмысын ынталандыру үшін анализаторлардың бірін уақытша өшіру, қатысушылардың зейінін аудару және басқа әдістер кеңінен қолданылады. . Құрылымы бойынша негізгі жеңіл атлетикалық жаттығуларға ұқсайтын арнайы жетекші жаттығулар жүгіру, секіру және лақтырудың озық техникасын тезірек меңгеруге ықпал етеді.

Техниканы жетілдіру барысында бәсекеге қабілетті әдісті қол жетімді деңгейде де табысты қолдануға болады, бұл ерікті қасиеттердің көрінуіне ықпал етеді.

Техниканы ойдағыдай меңгерудің маңызды шарты — оқушылардың өз қателіктерін көре білуі, олардың пайда болу себептерін талдай және таба білуі. Жаттығудың дұрыстығын бағалаушы оқушының өзі жасай алуы керек, бұл оның оқу-жаттығу барысындағы белсенділігін арттырады. Дегенмен, ең бастысы — мұғалімнің педагогикалық шеберлігі, оның оқытуды ұйымдастыра білуі, ең тиімді құралдар мен әдістерді қолдана білуі, қателерді ертерек анықтап, олардың пайда болу себептерін анықтауы (жалпы жаттығуды жақсырақ бақылау үшін мұғалім оқушыдан 10-15 метр қашықтықта болуы керек). .

Қателерді тиімді түзету үшін олардың пайда болу себебін дұрыс анықтау өте маңызды. Мұндай себептер болуы мүмкін: а) қатысушылардың қозғыштығының жоғарылауы; б) шаршау жағдайы; в) буындардың нашар қозғалғыштығы; г) қозғалыс қасиеттерінің жеткіліксіз дамуы; д) орындалатын жаттығу туралы түсініксіз түсінік; д) алдыңғы әрекеттерді дұрыс орындамау; ж) әдетте автоматты түрде орындалатын қозғалыстардың бөлшектеріне саналы түрде араласу және т.б.Бір уақытта жіберілген бірнеше қателіктер болған жағдайда, ең бастысын орнату қажет, оның түзетуімен қалғандарын да жоюға болады.

Әдетте жеңіл атлетика сабақтарына жүгіру (жүру), секіру және лақтыру кіреді. Жеңіл атлетика түрлерінің техникасын жаттықтыру кезінде келесі реттілік ұсынылады: жүгіру — алдымен орта және ұзақ қашықтыққа жүгіру техникасы, содан кейін қысқа қашықтыққа, эстафеталық, тосқауылдық, 3000 метрге кедергілермен жүгіру (стипль-чез); секіру – жаттығу әдетте ұзындыққа секіруден басталады, одан кейін биіктікке секіру, үш қарғып секіру және сырықпен секіру; лақтыру – жаттығу оқ атудан басталады, содан кейін диск лақтыру техникасы үйретіледі , гранаталар, найзалар, содан кейін балға лақтыру техникасын үйренеді.

Оқу-әдістемелік жұмыс тәжірибесі көрсеткендей, қарапайым техниканы меңгеру үшін әдетте орта есеппен 5-8 сабақ қажет. Дегенмен, бұл дағды әлі берік емес, сондықтан дұрыс және тұрақты дағдыларды дамыту үшін жаттығуды болашақта бірнеше рет қайталау керек.