5-сыныпта математика пәні бойынша білім алушылардың олқылықтарын жою

Казтаева Бибигуль  Калиардамовна
Павлодар облысы, Павлодар қаласы
№ 2 ЖОББМ математика мұғалімі

Математика — білімді дәйекті меңгеруді қажет ететін пән. Бір тақырыпты өткізіп жіберу сәтсіздікке әкелетін қиындықтар тізбегін тудыруы мүмкін. Бұл әсіресе бастауыш сыныптан кейін оқу материалының күрделенуіне тап болған 5-сынып оқушыларына қатысты.

5-сыныпта математиканы оқыту пәнді одан әрі зерттеу үшін қажетті іргелі білімді қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Дегенмен, оқушылар әртүрлі себептерден туындаған түсіністік кемшіліктеріне жиі тап болады: бастауыш мектептен ауысу, әртүрлі дайындық деңгейлері, жеке тақырыптарды түсінбеу.

Мұғалімнің негізгі міндеті — олқылықтарды уақтылы анықтау, оларды жою және баланың өзіне деген сенімділігін қамтамасыз ету.

Мұндай олқылықтарды сәтті жою үшін диагностика, жеке жұмыс және интерактивті әдістерді қолдануды қамтитын жүйелік тәсіл қажет.

Олқылықтарды жою әдістері

1. Жеке көзқарас:

• сыныпты дайындық деңгейі бойынша топтарға бөлу.
• oқиындықтары бар оқушыларға жеке кеңес беру.

2. Негізгі тақырыптарды қайталау:

• негізгі тақырыптар бойынша апта сайынғы 10 минуттық сабақтар.
• типтік қателерді талдау.

3. Оқытудың ойын әдістері:

• математикалық квесттер мен викториналарды қолдану.
• математикаға байланысты үстел ойындарын қолдану.

4. Интерактивті технологиялар:

• LearningApps, Wordwall сияқты білім беру платформаларымен жұмыс жасау.
• қүрделі ұғымдарды визуализациялау үшін интерактивті панельдер мен қосымшаларды пайдалану.

Мотивация мәселелерін шешу

1. Нақты өмірмен байланыс:

• қүнделікті жағдайларға байланысты мәселелерді шешу (сатып алу, аспаздық, спорт).

2. Табыстарды ынталандыру:

• бонустарға айырбастауға болатын дұрыс шешімдер үшін «математикалық ұпайларды» енгізу.

3. Ата-аналармен жұмыс:

• ата-аналарға балаларды үйде ұстауға мүмкіндік беретін бірлескен шеберханалар мен жобалар.

Олқылықтарды анықтау әдістері:

1. Диагностикалық сынақтар:

• әр түрлі деңгейдегі тапсырмалармен кіріс бақылауын жүргізу.
• негізгі білімді тексеру: көбейту кестесі, бөлшектері бар әрекеттер, теңдеулерді шешу.

2. Бақылау және талдау:

• сабақта оқушының белсенділігін мұқият бақылау.
• қайталанатын қателерді анықтау үшін дәптерлер мен үй тапсырмаларын талдау.

3. Жеке әңгімелер:

• оқушымен оның қиындықтарын талқылау.
• қосымша факторларды түсіну үшін ата-аналармен өзара әрекеттесу (шамадан тыс жүктеме, жеке жағдайлар).

Олқылықтарды анықтау үшін әр тақырыптан кейін диагностикалық зерттеулер жүргізу қажет. Диагностикалық тестілеу бағалау процесінің ажырамас бөлігі болып табылады, оның көмегімен оқушылардың құзыреттіліктерінің қалыптасу деңгейі анықталады. Және белгілі бір оқу кезеңінде оқушының білім деңгейін арттыру бойынша өз жұмысын құруға мүмкіндік береді.

Диагностикалық сынақтар (сурет. 1) мұғалімге оқушылардың қандай тақырыптарды жақсы меңгергенін және қандай қиындықтар туындайтынын түсінуге көмектеседі. Бұл әрі қарай оқыту кезінде қандай аспектілерге назар аудару керектігін анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, егер оқушылар пайыздық есептерді шешуде қиындықтарға тап болса, мұғалім бұл материалды қосымша түсіндірмелермен қайталай алады.

Сурет 1. Диагностикалық тест

Екінші кезең, диагностикалық тест нәтижелері бойынша өткен материалды толық меңгермеген білім алушыларға білім алушылар карточкалары ұсынылады немесе жеке консультацияларға шақырылады.
5-сыныпқа арналған Математиканы оқыту карталары оқушыларға математиканың әртүрлі салаларында білім мен дағдыларды нығайтуға көмектесудің тамаша тәсілі болып табылады. Карточкаларды өз бетінше жұмыс істеу үшін, топтағы сабақтарда немесе бақылауға дайындық кезінде пайдалануға болады.

4 блоктан тұратын оқу картасы: анықтамалық материал (сурет. 2), шешілген мысалдар, яғни қадамдық мысалдар шешім алгоритмі (сурет. 3), жауаптары бар өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар (сурет. 4) және практикалық дағдылар мен дағдыларды пысықтауға арналған қосымша тапсырмалар (сурет. 5).

«Анықтамалық материал» блогы білім алушыларға осы тақырыптар бойынша білімді жүйелеуге және оларды тапсырмаларды орындау және тапсырмаларды шешу үшін пайдалануға көмектеседі. Бұл анықтамалық материал сізге 5-сыныпта білуге және қолдануға болатын негізгі математикалық ұғымдар мен ережелерді жылдам шарлауға көмектеседі. Тұрақты жаттығулар, есептерді шешу және осы материалдарды пайдалану математикалық дағдыларды дамытуға және оқу бағдарламасын меңгеруге көмектеседі.

Сурет 2. Анықтамалық материал
«Шешілген мысалдар» блогында төмендегі мысалдар әр түрлі есептерді шешудің қадамдық алгоритмін көрсетеді. Қадамдық шешім алгоритмі бар бұл мысалдар 5-сынып оқушыларына негізгі математикалық амалдарды үйренуге және есептерді дұрыс шешуді үйренуге көмектеседі.

Сурет 3. Мысалдарды шешудің қадамдық алгоритмі
«Өзіңіз шешіңіз» блогы «шешілген тапсырмалар» блогына сүйене отырып орындайтын өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмаларды қамтиды.  Олар оқушылартерге білімдері мен дағдыларын тексеруге, тапсырмаларды шешу дағдыларын жақсартуға және бақылауға дайындалуға көмектеседі.

Сурет 4.  Өзін-өзі тексеруге арналған мысалдар
Оқушылартерге әртүрлі дағдылар мен дағдыларды дамытуға көмектесетін «қосымша тапсырмалардың» соңғы блогы. Бұл қосымша тапсырмалар 5-сынып оқушыларына негізгі математикалық дағдыларды бекітуге және сынақ жұмыстарына дайындалуға көмектеседі. Мұндай тапсырмаларды орындау математикаға деген сенімділікті арттырады және логикалық және аналитикалық ойлауды дамытады.

Сурет 5 . Қосымша тапсырмалар.

 Қорытынды
Есте сақтау керек маңызды нәрсе — сәтсіз бала-бұл қабілетсіз бала емес, ерекше көмек пен назар аударуды қажет ететін оқушылар.

5-сыныптағы математикадағы олқылықтарды жою-бұл мектеп оқушыларына математиканың әртүрлі салаларында білімдері мен дағдыларын жақсартуға көмектесетін маңызды процесс. 5-сыныптағы олқылықтарды тиімді жою тек кешенді тәсілмен мүмкін болады. Әр тақырып бойынша олқылықтарды жүйелі түрде жою маңызды.

Диагностикалық әдістерді, жеке тәсілдерді және интерактивті тапсырмаларды қолдана отырып, мұғалім олқылықтардың орнын толтырып қана қоймай, пәнге деген қызығушылықты оятып, оқуды қызықты әрі тиімді ете алады.

Қызықты тапсырмалар, ойын элементтері және заманауи технологиялар оқу процесін қызықты әрі тиімді етуге көмектеседі.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптарына арналған «Математика» пәні бойынша жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
   2.Алдамуратова Т.А., Байшоланова К. С., Байшоланов Е. С. Математика: жалпы білім беретін мектептің 5-сыныбына арналған оқулық.  1 бөлім. — Алматы: Атамұра, 2017 .
   3.Алдамуратова Т.А., Байшоланова К. С., Байшоланов Е. С. Математика: жалпы білім беретін мектептің 5-сыныбына арналған оқулық.  2 бөлім. — Алматы: Атамұра, 2017 .
   4.Алдамуратова Т. А., Кособокова О. С., Базаканова Р. С. Математика. Дидактикалық материалдар: жалпы білім беретін мектептің 5-сыныбы үшін.- 2 басылым. — Алматы: Атамұра, 2010.-160 Б.