Білім айнасы Республикалық газет 
Тегимбев Нурлан Мергазинович
Алматы қаласы Әуезов ауданы
№ 173 физика- математика мектебі
дене шыңықтыру мұғалімі
Қазақтың ұлттық ойыны «Бес асық»
Қазақтың ұлттық ойындарын зерттесек, әр халықтың өзіндік ерекшелігі, салт-дәстүрі, ұлттық болмысы, танымы мен өмір сүру ортасына қарай қалыптасқан өмірлік ұстанымдары айқындалады. Қазақтың ұлттық ойындары – өмірлік философияны айшықтайтын ерекше құбылыс.
Алдымен ойынның шығу тарихына тоқталсақ: қазақ баласы мал шаруашылығымен айналысқандықтан, ойындарды кез келген жерде тоқтатып, кейін қайта жалғастыра алатын мүмкіндікке бейімдеген. Мысалы, Андрон мәдениеті кезінде бұл ойын “қақпатас” деп аталып, тіпті тас дәуірінен бері жалғасып келеді. Бұл ойында домалақ тастарды жоғары атып, жердегі қос тасты алу немесе бір уыс тасты белгілі межеге қойып, шеберлікті сынау арқылы балалардың саусақ бұлшықеттерін шынықтырумен қатар, олардың есептік және логикалық қабілеттерін дамытқан.
Бұл ойындардың балалардың ой-өрісін, жылдамдығын, дәлдігін және болжам жасау қабілетін арттыратыны белгілі. Көшпелі өмірде мұндай ойындар тек уақыт өткізудің амалы ғана емес, ғаламдық ойдың қалыптасуына алғашқы қадамдардың бірі болған. Бес асық ойыны – қойдың асықтарын пайдаланып, балалардың көздеу, дәлдік және қашықтықты межелеу қабілетін дамытуға арналған ерекше ойын. Ол болашақ сарбаздардың әскери өнерге бейімділігін арттырудың тамаша мысалы болып табылады.
Балалар бұл ойын арқылы мергендік қасиеттерін ғана емес, жылдам шешім қабылдау қабілеттерін де шыңдайды. Бұл ойындардың тағы бір артықшылығы – әр баланың дара тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға үлкен үлес қосуында.
Қазақтың ұлттық ойындары ұлдар мен қыздардың арасындағы еркін қарым-қатынасты қалыптастыруға бағытталған. Бұл ойындар арқылы халқымыздың жерді қорғау, елді қорғау және адамгершілік ұғымдарын бала бойына сіңіруді мақсат еткенін көреміз. Қазақ философиясы бойынша, ойын – бала тәрбиесінің маңызды бөлігі.
Халық даналығы: “Ойынды ойлап ойнап, санамен ұт” дегендей, ойын – баланың бойында өмірлік маңызды дағдыларды қалыптастыратын құрал. Осы арқылы халқымыздың ұлттық болмысы мен дүниетанымының негізі айқындалады.
Қазақтың ұлттық дәстүрлерінде баланы тәрбиелеу тек ойын арқылы ғана емес, сонымен қатар, өмірлік кезеңдерге байланысты салт-дәстүрлер арқылы жүргізілген. Мысалы, нәрестені қырқынан шығару, тұсау кесу, сүндетке отырғызу, бәсіре тай беру, отау тігу – бәрі қазақ қоғамының бала тәрбиесіне қаншалықты мән бергенін көрсетеді.
