Білім айнасы Республикалық газет Дилдаева Карлыгаш Даулетхановна
Астана қ., №103 орта мектеп КММ
биология пәні мұғалімі
педагог-сарапшы
Қазіргі білім беру жүйесінде жас ұрпақтың бойында адамгершілік, экологиялық және әлеуметтік құндылықтарды қалыптастыру маңызды мәселеге айналды. Биология пәні осы тұрғыда ерекше рөл атқарады, себебі ол табиғаттың заңдылықтарын, тірі организмдердің өзара қарым-қатынасын, қоршаған ортаның адам өміріндегі маңызын түсінуге мүмкіндік береді. Биология сабағында құндылық негіздерін қалыптастыру, әсіресе, табиғатқа, оның тіршілік иелеріне деген құрмет пен жауапкершілікті арттыруға бағытталған.
- Табиғаттың заңдылықтарын түсіну арқылы жауапкершілік сезімін дамыту
Биология сабағы табиғаттың әртүрлі деңгейде ұйымдастырылған жүйесін зерттей отырып, оқушыларды экологиялық ойлауға, табиғатқа әсер ететін факторларды бағалауға үйретеді. Оқушылар тірі табиғаттың өзара байланыстарын, экожүйелердің тұрақтылығын және оның бұзылуынан туындайтын проблемаларды талқылап, экологиялық жауапкершілікті сезінеді. Бұл жағдайды түсіну арқылы олар табиғатқа ғана емес, өзінің денсаулығына, қоршаған ортаға деген қарым-қатынасты қайта қарастырады.
- Адам мен табиғат арасындағы үйлесімділік
Адамзат тарихында табиғат пен адамның арасындағы байланыс әрқашан күрделі әрі өзгермелі болған. Биология сабағы осы байланысқа ерекше назар аударады. Адамның табиғатқа әсері, экологиялық апаттар мен олардың салдары туралы білім беру арқылы оқушыларға табиғатқа әсер етудің әртүрлі жолдары көрсетіледі. Сонымен қатар, биология сабағы табиғатпен үйлесімді өмір сүрудің жолдарын, яғни табиғатты қорғау, оның ресурстарын үнемді пайдалану туралы нақты мысалдар мен ұсыныстар береді.
- Қоршаған ортаға құрмет пен жауапкершілік
Биологияның басты міндеті — оқушыларға табиғаттың нәзік теңгерімін, экологиялық тепе-теңдікті сақтаудың маңыздылығын түсіндіру. Оқушылардың экологиялық білімін арттыру арқылы қоршаған ортаға деген құрмет сезімі қалыптасады. Мысалы, ормандарды қорғау, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, қоршаған ортаға зиян келтірмей өмір сүру принциптерін ұғындыру маңызды. Осылайша, биология пәні арқылы оқушыларда экологиялық мәдениет қалыптасып, олар табиғаттың әрбір бөлшегімен үйлесімді өмір сүруге ұмтылады.
- Тұрақты даму және болашаққа жауапкершілік
Қазіргі таңда әлемдегі экологиялық мәселелер тұрақты даму концепциясын енгізуді талап етеді. Биология сабағы оқушыларға осы концепцияның негіздерін, оның адамзат өміріндегі маңызын түсіндіреді. Бұл мақсатта оқушыларға биологиялық әртүрлілік, климаттық өзгерістер, су ресурстарының тапшылығы сияқты мәселелерді шешу жолдары көрсетіледі. Тұрақты даму идеясы оқушылардың болашаққа деген жауапкершілігін арттырып, оларды экологиялық саналы азамат болуға бағыттайды.
- Биология пәнінде құндылықтарды қалыптастыру әдістері
Биология пәні бойынша құндылықтарды қалыптастыруда мұғалімнің рөлі ерекше. Мұғалім сабақта нақты мысалдар мен тәжірибелерді пайдалана отырып, оқушыларды экологиялық мәселелерді шешуге баулиды. Мұғалімнің бағыт-бағдар беруі, табиғаттың әртүрлі аспектілерін түсіндіруі және оқушылардың жеке пікірін тыңдауы арқылы оқу процесі терең әрі жан-жақты болмақ. Әрбір тақырыптың соңында қоршаған ортаны қорғауға арналған практикалық ұсыныстар мен тапсырмалар беру оқушыларды осы мәселелер бойынша іс-әрекет жасауға жетелейді.
Қорытынды
Биология сабағында құндылық негіздерін қалыптастыру — бұл тек ғылыми білімді игерумен ғана шектелмейді. Ол оқушыларды табиғатқа, қоршаған ортаға, адам өміріне деген терең құрмет пен жауапкершілікке тәрбиелейді. Мұғалімнің жетекшілігімен биология сабағы оқушылардың экологиялық білімін қалыптастырып, олардың экологиялық мәдениетін дамыта отырып, болашақта табиғатты қорғау мен сақтауға белсене атсалысатын ұрпақты тәрбиелеуге ықпал етеді.
