Көркем еңбек пәнінде дәстүрлі жүн және заманауи фетр материалдарымен жұмыс жасау технологиясының инновациялық әдіс-тәсілдері

 Таттибаева Гулжан Берликовна
Кәсіптік білім мамандығы бойынша педагогикалық  ғылымдар магистрі,
М.Х. Дулати атындағы Тараз  университетінің «Музыка және көркемдік білім» кафедрасының  аға оқытушысы,Тараз қаласы.,Қазақстан

Өтемұрат Ақнұр Талғатқызы
6В01403 – «Көркем еңбек және сызу мұғалімдерін даярлау» мамандығының 3-курс студенті

Кіріспе
Көркем еңбек пәні оқушыларды шығармашылық еңбекке баулып, қолөнер мен бейнелеу өнерінің негіздерін үйрететін маңызды пәндердің бірі болып табылады. Оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуда қолданылатын құралдардың бірі — жүн мен фетр. Жүннің дәстүрлі қолдану әдістері мен заманауи фетр технологияларының үйлесімі оқушыларға жаңа, шығармашылық мүмкіндіктер ашады. Бұл мақалада дәстүрлі жүн мен заманауи фетр материалдарын қолдану технологиясының инновациялық әдіс-тәсілдері қарастырылады.

Негізгі бөлім

1. Дәстүрлі жүнмен жұмыс жасау әдістері

Дәстүрлі жүнді өңдеу технологиясы ежелден бері қазақ халқының қолөнерінде кеңінен қолданылған. Жүнді өңдеу арқылы түрлі ұлттық бұйымдар, киімдер, кесе, торсық, кілемдер мен басқа да заттар жасалынған. Жүнді өңдеудің бірнеше негізгі әдісі бар:
— Шайқау-жүнді тазалап, талшықтарын жұмсартып, біріктіру процесі.
— Құрғақ жуу-жүнді ұсақтап, тазалау әдісі.
— Шалудың әдісі-жүн талшықтарын су арқылы талшықтай отырып, тығыз маталар мен киімдер жасау әдісі.
Бұл әдістердің басты мақсаты-жүнді жұмсартып, оны ең жақсы жағдайда қолдануға дайындау. Жүннен жасалатын бұйымдар ұстауға өте жылы, жеңіл және ұзақ уақыт сақталады.

2. Заманауи фетрмен жұмыс жасау технологиясы

Фетр-тығыз, материалдың арнайы әдіс-тәсілдері арқылы өңделген жүннен жасалған мата. Қазіргі заманда фетр көп мақсатта қолданылатын материалдардың бірі болып табылады. Оның қолданылу ауқымы өте кең: киімдер, аксессуарлар, интерьер бұйымдары, ойыншықтар және тағы да басқа шығармашылық жұмыстарда қолданылады.

Фетр дайындаудың технологиясы:
— Фетрлеу- жүн талшықтарын біріктіру және тығыздау процесі. Бұл процесс жүннің талшықтарын су мен сабынмен қопсыту арқылы жүзеге асырылады.
— Құрғақ фетрлеу -жүн талшықтарын ине арқылы қиып, түрлі пішіндер жасау әдісі.
— Құралдарды қолдану-жүнді бұйымдарға айналдыруда арнайы инелер, ине шеберлігі, шағын пішіндер мен қайшылар қолданылуы мүмкін.
Фетр технологиясы оқушыларға шығармашылық жұмыстарды жасауға мүмкіндік беріп қана қоймай, оларды қолөнердің заманауи әдістерімен таныстырады. Бұл жаңа технологиялар оқу процесінде жүн мен фетр материалдарын қолданып, қолөнерді үйренуді оңай әрі қызықты етеді.

3. Инновациялық әдіс-тәсілдер

Заманауи фетр технологиясының қолданылуы оқушылардың шығармашылық әлеуетін арттырады. Қолөнерді жаңаша көзқарас бойынша ұсыну, жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану, оқушылардың көркемдік ойлау қабілетін дамытады. Инновациялық әдістердің кейбірі:
— Цифрлық технологияларды қолдану: 3D модельдеу, компьютерлік бағдарламалар арқылы фетр бұйымдарының дизайндарын жасау.
— Интерактивті әдістер: Оқушыларға интернет ресурстары арқылы фетр жұмыстарының бейнесін көрсету, өз жұмыстарының нәтижесін талдау.
— Сенсорлық әдістер: Фетрмен жұмыс істегенде түрлі түстер мен текстураларды пайдалану арқылы оқушылардың сезімталдықтарын дамыту.
— Қолданбалы өнерді арттыру: Оқушыларға фетрмен жұмыс жасағанда шығармашылық жұмыстарды біріктіру, фетрді қолдана отырып әшекейлер мен аксессуарлар жасау арқылы күнделікті өмірде қолданылатын заттарды дайындау.

4. Шығармашылық жұмыстарды ұйымдастыру және орындау

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін түрлі тақырыптар мен тапсырмалар беру маңызды. Оларға белгілі бір тақырыпты немесе идеяны таңдап, фетр мен жүнді қолданып жұмыс жасау ұсынылады. Сонымен қатар, сабақ барысында оқушыларға фетр мен жүнді жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін сақтау маңызды.

Шығармашылық жұмыс түрлері:
— Фетрмен әшекей бұйымдарын жасау: Саусақ жастықшалары, білезіктер, сақиналар.
— Жүннен ойыншықтар жасау: Балалар үшін қолөнер заттарын дайындау.
— Интерьер заттары: Көркем қолөнер бұйымдарын жасау, мысалы, фетрмен жасалған суреттер немесе үй жиһаздары.
— Ұлттық нақыштағы бұйымдар: Қазақтың дәстүрлі ою-өрнектерін фетрмен жасау.

Қорытынды
Қазіргі заманғы көркем еңбек пәні оқушыларды тек өнер мен шығармашылыққа ғана емес, сонымен қатар ұлттық қолөнерді жаңғырту мен сақтауға баулиды. Дәстүрлі жүн мен заманауи фетр технологиясының интеграциясы оқушыларды шығармашылық жұмысқа тарту және оларды өз идеаларын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл тәсілдер оқушылардың өнерге деген қызығушылығын арттырып, дәстүрлі қолөнер мен заманауи шығармашылық тәсілдерді біріктіру арқылы қоғамның мәдени мұрасына үлес қосуға мүмкіндік береді.

Әдебиеттер тізімі:

1. Келимбетова А. Қ. (2016). Қазақтың қолөнері: тарихы, әдістері, технологиялары. Алматы: «Мектеп».
2. Шамшиева Н. С. (2017). Қолөнер мен сәндік өнер негіздері. Алматы: «Білім».
3. Ахметова Ж. М. (2018). Қазіргі кезеңдегі фетрлеу технологиясы. Қарағанды: «ҚарМУ баспасы».
4. Кенжебекова Д. Т. (2020). Жүн мен фетрді қолдану әдістері. Нұр-Сұлтан: «Ғылым».
5. Абдуллаева М. (2015). Қолөнердің инновациялық әдіс-тәсілдері. Алматы: «Қазақ университеті».