Бастауыш сынып оқушыларына құндылыққа бағытталған білім беру

Усарова Гулнора Пардаевна
Түркістан облысы, Жетісай ауданы
С.Сейфуллин атындағы №52 ЖББМ КММ
Бастауыш сынып мұғалімі
педагог- сарапшы

Бастауыш сынып оқушыларына құндылыққа бағытталған білім беру

Қазіргі заманда білім беру жүйесі тек академиялық білім берумен шектелмей, оқушылардың рухани, адамгершілік және әлеуметтік дамуына да ерекше көңіл бөлуді талап етеді. Осы тұрғыдан алғанда, бастауыш сынып оқушыларына құндылыққа бағытталған білім беру – олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуы үшін аса маңызды. Мұндай білім беру жүйесі оқушыларды өмірде дұрыс бағытта дамытуға, жауапкершілік пен адамгершіліктің маңызын түсінуге, сонымен қатар қоғамға пайдалы азамат ретінде тәрбиелеуге бағытталған.

Құндылыққа бағытталған білім берудің мәні Бастауыш сынып оқушылары – әлеуметтену процесінің алғашқы сатысында тұрған тұлғалар. Бұл кезеңде бала тек білім ғана алып қоймай, қоршаған ортаға, өзіне және басқаларға деген қарым-қатынасын да қалыптастырады. Сол себепті құндылыққа бағытталған білім беру – балалардың әлемді тану жолындағы алғашқы қадамдарына нұсқау беріп, олардың адамгершілік қасиеттерін дамытуға көмектесетін маңызды құрал.

Құндылыққа бағытталған білімнің негізгі бағыттары:

Адамгершілік құндылықтар – адалдық, шыншылдық, мейірімділік, қайырымдылық сияқты қасиеттерді тәрбиелеу. Бұл қасиеттер баланың ішкі дүниесін байытып, өз-өзіне деген сенімін арттырады.

Әлеуметтік құндылықтар – оқушыларды қоғамның бір бөлшегі ретінде қалыптастыру, оларды қоғамның әрбір мүшесіне құрметпен қарауға үйрету. Әлеуметтік құндылықтарға өзара сыйластық, тілектестік, ынтымақтастық сияқты ұғымдар жатады.

Ұлттық және мәдени құндылықтар – оқушыларды өз халқының тарихын, мәдениетін, дәстүрлерін құрметтеуге баулу. Бұл бағыт балалардың ұлттық сәйкестігін, патриотизмді қалыптастыруға ықпал етеді.

Экологиялық құндылықтар– табиғатты қорғау, қоршаған ортаға ұқыпты қарау дағдыларын үйрету. Оқушыларға табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, қоршаған ортаның маңыздылығын түсіндіру арқылы олардың экологиялық сана-сезімі дамиды.

Рухани құндылықтар – оқушылардың ішкі әлемін рухани тұрғыдан байыту, өз іс-әрекеттерін бағалап, жауапкершілікпен қарауға үйрету.

Құндылыққа бағытталған білім берудің әдістері

Бастауыш сынып оқушыларына құндылықтарды сіңіру үшін түрлі әдістемелер мен тәсілдер қолданылады. Олардың арасында ең тиімділері:

Әңгімелесу және талқылау: мұғалім мен оқушылар арасында белгілі бір құндылықтар жайлы пікір алмасу, нақты мысалдар келтіре отырып, сол құндылықтардың маңызын түсіндіру. Бұл әдіс балалардың ойлау қабілеттерін дамытып, өз пікірлерін айтуға мүмкіндік береді.

Рөлдік ойындар: оқушыларды әртүрлі әлеуметтік жағдайларға енгізіп, олардың белгілі бір құндылықтарға сай әрекет жасауын қадағалау. Бұл ойындар балалардың эмоционалды интеллекциясын дамытуға көмектеседі.

Топтық жұмыстар: балалардың бірлесіп жұмыс істеуін талап ететін тапсырмалар арқылы ынтымақтастық, жауапкершілік сияқты қасиеттерді дамыту.

Шығармашылық тапсырмалар: сурет салу, әңгіме жазу, көркемөнер арқылы оқушылардың ішкі дүниесін байытуға бағытталған әдістер. Бұл тапсырмалар балалардың өз сезімдерін, ойларын жеткізуіне мүмкіндік береді.

Ойындар мен тренингтер: бұл әдістер балалардың құндылықтарды іс жүзінде қолдану дағдыларын жетілдіреді. Мысалы, «достық», «мейірімділік», «бірлестік» секілді ойындар оқушылардың өзара қарым-қатынасын жақсартуға көмектеседі.

Құндылыққа бағытталған білім берудің маңызы

Құндылыққа бағытталған білім беру бастауыш сынып оқушыларының моральдық және рухани тұрғыдан дамуына зор ықпал етеді. Ол балалардың адамгершілік қасиеттерін дамытып, өмірге деген көзқарасын қалыптастырады. Сонымен қатар, бұл білім беру түрі болашақта оқушылардың мінез-құлқына, жауапкершілігіне және қоғамдағы рөліне әсер етеді.

Қорытындылай келе, бастауыш сынып оқушыларына құндылыққа бағытталған білім беру олардың тұлғалық дамуының маңызды элементі болып табылады. Бұл білім беру жүйесі арқылы балалар тек білім алып қана қоймай, адамгершілік, мәдениет және жауапкершілік қағидаларын меңгереді. Осылайша, құндылықтар мен білімнің үйлесімі бала тәрбиесінің негізіне айналады.