Оқу үдерісіндегі цифрлық құралдар: білім беру сапасын арттырудың заманауи тәсілдері

Абдухаликова Фариза Сакенқизи
“Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университеті”
КеАҚ құрамындағы кәсіби білім беру колледжінің
арнайы пәндер оқытушысы
педагог

Аннотация
        Білім беру жүйесіндегі цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы оқыту әдістерін түбегейлі өзгертті. Бұл мақалада оқу үдерісінде цифрлық құралдарды қолданудың тиімділігі, олардың білім беру сапасын арттыруға ықпалы талқыланады. Сонымен қатар, мұғалімдер мен білім алушылар үшін қолжетімді платформалар мен қосымшалардың рөлі қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – цифрлық технологияларды пайдаланудың артықшылықтарын көрсету және білім беру үдерісіндегі практикалық қолдану тәсілдерін ұсыну. Әдістер зерттеуге қызығушылықты арттыруға ықпал етеді.  Біріккен Ұлттар Ұйымының 2030 жылға арналған тұрақты даму күн тәртібінің негізгі құрамдас бөліктерінің бірі – сапалы білім беру. Оның мақсаты – барлық адамдар үшін инклюзивті және тең қолжетімді сапалы білімді қамтамасыз ету. Цифрлық технологиялар осы мақсатқа қол жеткізудің маңызды құралы ретінде танылды. Бұл технологиялар ақпарат көздерін анықтауды жеңілдетті.  Жақында болған COVID-19 пандемиясы білім беру саласында цифрлық технологияларды қолдануды одан әрі орнықтырды. Осы технологиялар білім беру жүйесінде түбегейлі өзгеріс жасады. Олар тек білім жеткізуші ғана емес, ақпаратты бірге жасаушы, тәлімгер және бағалаушы рөлін де атқарады. Білім берудегі технологиялық жетістіктер студенттердің өмірін жеңілдетті. Бұрынғыдай қалам мен қағаздың орнына, студенттер бүгінде презентациялар мен жобаларды жасау үшін түрлі бағдарламалық құралдар мен құралдарды пайдаланады. Ауыр кітаппен салыстырғанда, электрондық кітапты парақтау әлдеқайда оңай.

Бұл мақала білім беру саласында цифрлық технологиялардың қажеттілігі, олардың негізгі қосымшалары мен осы саладағы қиындықтар туралы қысқаша баяндалады.

Кілт сөздер: цифрлық құралдар, білім беру технологиялары, оқыту платформалары, инновациялар, оқу үдерісі.

Кіріспе

Қазіргі уақытта білім беру жүйесінде цифрлық технологияларды қолдану қажеттілігі артып келеді. Интернеттің және цифрлық платформалардың дамуы дәстүрлі оқыту әдістеріне жаңа серпін берді. Әсіресе, пандемия кезінде онлайн білім беру цифрлық құралдардың маңыздылығын ерекше көрсетіп берді. Бұл құралдар оқыту үдерісін жеңілдетіп қана қоймай, оқушылардың белсенділігін арттыруға, ақпаратты жылдам меңгеруге және білім сапасын жақсартуға ықпал етеді.

Цифрлық білім беру құралдарының маңызы

Білім берудегі цифрлық құралдар дәстүрлі оқыту әдістерін толықтырып қана қоймай, оларды жаңа деңгейге көтереді. Олардың маңызы келесі аспектілерде көрініс табады:

• Ақпаратқа қолжетімділікті арттыру – студенттер мен оқушылар кез келген уақытта, кез келген жерде қажетті оқу материалдарын ала алады.
• Оқу үдерісін дараландыру – әр студент өзінің оқу қарқынына сәйкес білім алады.
• Интерактивтілік пен визуализация – түрлі мультимедиялық элементтер арқылы күрделі тақырыптарды жеңіл түсіндіруге болады.
• Оқу нәтижелерін бақылау және бағалау – цифрлық платформалар арқылы студенттердің үлгерімі мен жетістіктерін оңай қадағалауға мүмкіндік бар.

Цифрлық технологиялардың көмегімен білім алушылардың мотивациясы артып, оқу материалдарын түсіну деңгейі жоғарылайды.Қазіргі таңда білім беру саласында қолданылатын цифрлық құралдардың бірнеше түрі бар. Олардың әрқайсысы оқыту үдерісін жетілдіруге бағытталған.

Электрондық оқулықтар мен онлайн платформалар

Электрондық оқулықтар дәстүрлі қағаз кітаптардың баламасы ретінде қолданылады. Олар көбінесе мультимедиялық элементтермен толықтырылған, бұл оқу материалдарын тиімді меңгеруге көмектеседі.

Танымал платформалар:

• Coursera, Udemy, Khan Academy – әлемдік деңгейдегі білім беру платформалары;
• Moodle, Google Classroom, Edmodo – оқу материалдарын ұйымдастыруға және студенттердің білімін бақылауға мүмкіндік беретін жүйелер;
• BilimLand, Daryn.online – қазақ тіліндегі цифрлық білім беру ресурстары. Бұл платформалар арқылы мұғалімдер оқушылармен тиімді байланыс орнатып, сабақ материалдарын қолжетімді түрде ұсына алады.

1.Мультимедиялық ресурстардың ықпалы

Бейнематериалдар, инфографикалар және анимациялар оқушылардың күрделі тақырыптарды түсінуін жеңілдетеді. Мұндай ресурстар оқушылардың визуалдық қабылдауын жақсартумен қатар, олардың қызығушылығын арттырады.Әрбір студенттің оқу қарқыны әртүрлі. Цифрлық платформалар жеке оқу траекторияларын құруға мүмкіндік береді. Оқушылар өздеріне ыңғайлы уақытта білім ала отырып, жеке қажеттіліктеріне сәйкес оқыту мазмұнын таңдай алады.

2.Оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту

Цифрлық құралдар оқушылардың шығармашылық дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Мысалы, Canva, Prezi, және Animoto сияқты құралдар арқылы оқушылар презентация жасау, жоба құру және креативті ойларын көрсету мүмкіндігіне ие.

3.Тесттер мен кері байланыс жүйелері

Google Forms, Socrative және Edmodo сияқты құралдар арқылы тесттер құру және оқушылардан жылдам кері байланыс алу мүмкіндігі бар. Бұл әдістер білім сапасын бақылауды жеңілдетеді және оқу үдерісін дербестендіруге мүмкіндік береді.

Цифрлық құралдарды қолданудың артықшылықтары

1.Уақытты үнемдеу

Цифрлық платформалар сабаққа дайындалу және оқушылардың үлгерімін тексеру уақытын қысқартады. Бұл мұғалімдерге шығармашылыққа көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік береді.

2.Білімге қолжетімділікті арттыру

Интернеттегі ресурстар арқылы оқушылар қосымша ақпарат алып, өзін-өзі дамытуға мүмкіндік алады. Әсіресе ауылдық аймақтардағы оқушылар үшін бұл өте маңызды.

3.Индивидуализацияланған оқыту

Цифрлық құралдар әр оқушының қажеттіліктеріне қарай жеке оқыту траекториясын құруға мүмкіндік береді. Бұл әртүрлі деңгейдегі оқушылардың білім алуына жағдай жасайды.

Қорытынды

Цифрлық құралдарды қолдану білім беру сапасын арттырудың тиімді тәсілдерінің бірі болып табылады. Олар оқу үдерісін жеңілдетіп қана қоймай, оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттырады. Мұғалімдерге бұл құралдарды дұрыс пайдалану арқылы оқыту сапасын жаңа деңгейге көтеру мүмкіндігі беріледі. Сондықтан, цифрлық технологияларды оқу үдерісіне тиімді енгізу – заманауи білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі.Цифрлық құралдарды оқу процесіне енгізу – қазіргі заман талабы. Олар білімге қолжетімділікті арттырып, оқыту сапасын жақсартуға ықпал етеді. Дегенмен, бұл технологияларды тиімді пайдалану үшін инфрақұрылымдық мәселелерді шешу және педагогтардың цифрлық сауаттылығын дамыту қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Әбдіманапов, С. Цифрлық білім беру жүйесі. – Алматы: Білім, 2022.
2. Бекмұратов, Қ. Оқыту процесіндегі заманауи технологиялар. – Астана: Назарбаев Университеті баспасы, 2021.
3. Prensky, M. Digital Natives, Digital Immigrants // On the Horizon. – 2001.
4. Siemens, G. Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age. – International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2005.
5. Anderson, T., & Dron, J. Three Generations of Distance Education Pedagogy. – The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 2011.
6. OECD. Digital Education Outlook 2021: Pushing the Boundaries with AI, Blockchain and Robots. – Paris: OECD Publishing, 2021.
7. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Цифрлық білім беру ресурстарын дамыту стратегиясы. – Нұр-Сұлтан, 2022.