Білім айнасы Республикалық газет Алматы қаласы, Алмалы ауданы
№30 бөбекжай-балабақшаның тәрбиешісі:
Нұртаева Жанар Қамбабайқызы
Баламен тиімді қарым-қатынас орнатудың жолдары
Қарым-қатынас – адамның өміріндегі ең маңызды қажеттіліктердің бірі. Балабақшада бұл қажеттілік ерекше орын алады. Себебі бала алғаш рет әлеуметтік ортаға бейімделіп, ересектермен және құрдастарымен қатынас орната бастайды. Бұл жолда тәрбиешінің балаға деген қарым-қатынасы шешуші рөл атқарады. Тиімді қарым-қатынас – баланың бойындағы сенімділік, еркіндік, ашықтық қасиеттерінің дамуына негіз болады.
- Баламен қарым-қатынас жасаудың маңыздылығы
Бала кішкентай болса да, үлкен адамдар секілді құрмет пен түсіністік күтеді. Онымен дұрыс қарым-қатынас орната білу – тәрбиенің табысты болуына ықпал етеді. Балаға жылы сөйлеп, мейірімді үнмен тіл қату, оның сөзін тыңдап, пікірін бағалау арқылы тәрбиеші баланың жүрегіне жол таба алады.
Тиімді қарым-қатынас орнағанда:
- бала өзін қауіпсіз, еркін сезінеді;
- өз ойын ашық білдіруге үйренеді;
- тәртіпке бағынып, ережелерді түсінеді;
- өзіне және өзгелерге сенім артады.
- Қарым-қатынастың негізгі тәсілдері
- Сабыр мен шыдамдылық: Бала бірден түсінбеуі мүмкін. Мұндайда ашуланбай, бірнеше рет түсіндіру маңызды.
- Көзқарас деңгейіне түсу: Бала сөйлеп тұрған кезде тізерлеп, көзіне қарау – оның маңызды екенін сездіреді.
- Жылы сөздер мен қолдау: “Сен керемет жасапсың!”, “Жарайсың!”, “Мен сені түсінемін” сияқты сөздер балаға ерекше әсер етеді.
- Сұрақ қою және тыңдау: Балаға “Сен не ойлайсың?”, “Қалай істегің келеді?” деген сұрақтар арқылы оның пікірімен санасу керек.
- Ойын арқылы тіл табысу: Кейде бала сөзбен емес, ойын арқылы сезімін білдіреді. Осы кезде тәрбиеші ойынға қатысу арқылы балаға жақындай түседі.
- Қиын мінезді балалармен қарым-қатынас
Кейбір балалар тұйық, ренжігіш немесе агрессивті болуы мүмкін. Мұндайда тәрбиеші ерекше сабырмен, жанашырлықпен қарым-қатынас жасауы тиіс. Баланың мінезі – тәрбиенің, ортаның, ішкі күйінің көрсеткіші. Оған “сен жамансың” деп баға бермей, “мен сені түсінемін, көмектескім келеді” деп сенім арту қажет.
Сондай-ақ ата-анамен бірлесе отырып, баланың мінезіне қарай арнайы тәсіл қолдану – қарым-қатынасты түзетуге мүмкіндік береді.
- Ата-анамен өзара қарым-қатынастың әсері
Бала тәрбиесінде тек тәрбиеші емес, ата-ананың да рөлі зор. Ата-анамен тығыз байланыста болып, баланың үйдегі және балабақшадағы мінезін салыстыра отырып, жеке даму жоспарын құру – оң нәтижелер береді. Ата-анамен ашық, сыпайы, серіктестік деңгейде сөйлесу арқылы тәрбиеші балаға қатысты шешімдерді бірлесе қабылдай алады.
Қорыта айтқанда, баламен тиімді қарым-қатынас – тек сөз арқылы ғана емес, жүрек арқылы орнатылатын байланыс. Жақсы қарым-қатынастың негізінде мейірім, түсіністік, құрмет пен сенім жатуы тиіс. Осындай ортада өскен бала еркін, тәрбиелі, өзіне сенімді тұлға ретінде қалыптасады. Ал тәрбиеші – осы жолда бағыт беруші басты тұлға.
