Білім айнасы Республикалық газет Қасымхан Алпысбайұлы
Денсаулық сақтау объектілерінде медициналық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі талаптар
Медициналыққалдықтар — бұлденсаулық сақтау ұйымдарыныңқызметікезіндепайда болған қалдықтарға көптегенматериалдаркіреді:пайдаланылғанинелерменшприцтер,ластанғанкиімдер,диагностикалықүлгілер, қан,химиялық,фармацевтикалықжәнерадиоактивтіматериалдар,медициналыққұрылғылар.
Денсаулық сақтау объектілерінде медициналық қалдықтарды жинауға, залалсыздандыруға, сақтауға қойылатын талаптар Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 11 тамыздағы № ҚР ДСМ -96/2020 бұйрығымен регламенттеледі.
Медициналық қалдықтар бес сыныпқа бөлінеді:
— «А» класы — құрамы жағынан коммуналдық-тұрмыстық қалдықтардан ерекшеленбейтін, қауіпті қасиеттері жоқ;
— «Б» класы — эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар (жұқтырған және ықтимал жұқтырған қалдықтар. Материалдар мен құралдар, қанмен және басқа дене сұйықтықтарымен ластанған заттар. Патологиялық-анатомиялық қалдықтар, органикалық операциялық қалдықтар (органдар, ұлпалар). Жұқпалы аурулар бөлімшелерінен тамақ қалдықтары. Патогенділігі III-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істейтін микробиологиялық, клиникалық-диагностикалық зертханалардан, фармацевтикалық, иммунобиологиялық өндірістерден қалдықтар. Виварийлердің биологиялық қалдықтары. Пайдалануға жарамсыз тірі вакциналар);
— «В» класы — өтеэпидемиологиялыққауіптімедициналыққалдықтар(халықтыңсанитариялық-эпидемиологиялықсаламаттылығысаласындатөтенше жағдайлардың туындауынаәкепсоғуымүмкінасақауіптіжәнеКарантиндікжұқпалыаурулармен ауыратын науқастарменбайланыста болған және аумақтысанитариялыққорғаужөніндегі іс-шаралардыжүргізудіталап ететін материалдар. Патогенділігі I-IIтоптағымикроорганизмдермен жұмыс істейтінзертханалардың,фармацевтикалықжәнеиммунобиологиялықөндірістердіңқалдықтары.Анаэробтыинфекциясыбар науқастардан жәнетуберкулезбенауыратыннауқастарданқалдықтар.Туберкулезқоздырғыштарыменжұмыстыжүзеге асыратын микробиологиялықзертханалардыңқалдықтары)
— «Г» класы — токсикологиялық қауіпті медициналық қалдықтар (дәрілік заттар, оның ішінде цитостатиктер, диагностикалық, дезинфекциялық құралдар, қолдануға жатпайды. Құрамында сынап бар заттар, аспаптар мен жабдықтар. Фармацевтикалық өндірістердің шикізаты мен өнімінің қалдықтары. Жабдықтарды, көлікті, жарықтандыру жүйелерін пайдаланудан қалған қалдықтар);
— «Д»сыныбы-радиоактивтімедициналыққалдықтар(құрамындаатомэнергиясынпайдаланусаласындағыҚазақстанРеспубликасыныңзаңнамасындабелгіленгенрадиоактивтізаттарүшінрегламенттелгенмәндерденасатынсаныменконцентрациясыбар радиоактивті заттар бар).«Д»класындағырадиоактивтімедициналыққалдықтармен жұмыс нормалауқұжаттарынасәйкесжүзеге асырылады.
Медициналық қалдықтардың жіктелуі қауіпті қалдықтардың трансшекаралық тасымалын және олардың шығарылуын бақылау туралы Базель конвенциясына сәйкес айқындалады. Қалдықтардың әр класын жинау үшін қаптар, бояулары бар ыдыстар пакеттері пайдаланылады:
— «А» класындағы қалдықтар-қара;
— «Б» класындағы қалдықтар-сары;
— «В» класындағы қалдықтар-қызыл;
— «Г»сыныбыныңқалдықтары–ақ.
Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес қауіптіліктің әрбір сыныбына мынадай талаптар қойылады:
— «А» класындағы медициналық қалдықтарды жинауға
1) жинау қайта пайдалануға болатын сыйымдылықтар мен бір реттік пакеттерге жүзеге асырылады;
2) бір реттікпакеттерарнайыарбаларданемесе қайта пайдалануға болатын ыдыстардыңішіндеорналасады.Қалдықтардыжинауғаарналғансыйымдылықтарменарбалар»медициналыққалдықтар.»А» класы.
— «Б»және«В» сыныптарыныңмедициналыққалдықтарынжинауға:
Бірреттікжұмсақ(пакеттерге)немесеқаттытесілмейтін(контейнерлерге)сарытүстінемесесарытаңбасыбарқаптамаға жиналады («Б»класы).Қаптаманытаңдауқалдықтардыңморфологиялыққұрамынабайланысты.
Шаншужәнеөткірзаттаралдын ала талдаусызжәнедезинфекциясызтесілмейтінжәне суға төзімдіКБСУ — ға жиналады. Инелерді бөлугеарналғанарнайықұрылғылар (ине тартқыштар, инетартқыштар,инеажыратқыштар)болғанкездепайдаланылғанинесізшприцтерарнайықондырғылардадезинфекциялауғаұшырайтын,
«Б»сыныбындағыбасқамедициналыққалдықтармен бірге бір реттікжұмсақ(пакеттерге)жиналады.«Б»класындағыорганикалық,сұйықмедициналыққалдықтардыжинауүшінолардыңтығыздалуынқамтамасыз ететін қақпағыбар ылғалға төзімдіконтейнерлерпайдаланылады.
«Б»класындағы патологиялық — анатомиялықжәнеорганикалықоперациялықмедициналыққалдықтар(органдар,тіндержәнет.б.)арнайыбөлінгенучаскедегізираттардакремациялауға(өртеуге)немесекөмугежатады.Жұқпалыаурулардан қалған қалдықтардықоспағанда, бұлмедициналыққалдықтардыалдын ала залалсыздандыруталап етілмейді.
«В»класындағымедициналыққалдықтарДенсаулық сақтау объектісіндефизикалықнемесехимиялықәдістерменміндетті түрде залалсыздандырылуғажатады.«В»сыныбындағызалалсыздандырылмағанмедициналыққалдықтардыұйымаумағынантысәкетугежол берілмейді.
Химиялықәдістермензалалсыздандырудан(дезинфекциялаудан)кейінсұйықбиологиялықмедициналыққалдықтар су бұружүйесінебіріктіріледі.ҚБСУ көлемнің төрттен үшбөлігіненаспайтынкөлемдетолтырылады.ТолтырубойыншаҚБСУқақпақпентығызжабыладыжәнемедициналыққалдықтардысақтауғаарналған үй-жайғажіберіледі, онда олар үштәуліктенаспайды.
«Б» және «В» сыныптарындағы медициналық қалдықтарды бөлімшеден шығару үшін оларды түпкілікті орау кезінде бір реттік сыйымдылықтар (пакеттер, ҚБСУ) медициналық қалдықтар. Қалдықтарды жинауға жауапты тұлғаның бөлімшесінің атауын, күнін, тегін, атын және әкесінің атын (ол болған кезде) (бұдан әрі – Т.А.Ә.) көрсете отырып, «Б» немесе «В» сыныбы.
— «Г» класындағымедициналыққалдықтардыжинауға медициналық қалдықтар. «Г»сыныбы,бөлімшеніңатауы,күні,қалдықтардыжинауғажауаптытұлғаныңаты-жөні көрсетілген.
«Б»,«В»,«Г»сыныптарыныңмедициналыққалдықтарынсақтауүшінстационарлықкөмекжәнеамбулаториялық-емханалықкөмек көрсететін, қуатыауысымына50 адамнан асатын Денсаулық сақтау объектілеріндемеханикалық ынталандырумен соружелдеткішімен,биологиялыққалдықтардысақтауғаарналғантоңазытқышжабдықпен(оларболғанкезде),стеллаждарменжабдықталғанжекеүй-жай бөлінеді,таразылармен,медициналыққалдықтарыбарпакеттердіжинауғаарналғанконтейнерлермен, ыстықжәнесуықсу өткізетін раковинамен,ауанызарарсыздандыруғаарналғанқондырғылармен, қол антисептикімен.
Қуаты бір ауысымда50және одан аз адам болатын амбулаториялық-емханалықкөмек көрсететін денсаулық сақтау объектілеріндемедициналыққалдықтардыбиологиялыққалдықтардысақтауғаарналғантоңазытқышжабдықпен(оларболғанкезде)және Қолға арналғанантисептикпенжабдықталғанқосалқыүй-жайларда сақтауғажол беріледі.
ЖиналғанмедициналыққалдықтарқапшықтыңСаңылаустяжкасыарқылытұтастығыназақым келтірместен пакеттергегерметикалық түрде оралады.Жинақталуынақараймамандандырылғанұйымдарәкетедіжәнекәдеге жаратады.
Медициналық қалдықтарды шығарғаннан кейін медициналық қалдықтарды сақтауға арналған үй-жай, пайдаланылған мүкәммал мен жабдық дезинфекцияланады.
Требования по обращению с медицинскими отходами на объектах здравоохранения
Медицинские отходы — это отходы, образовавшиеся в ходе деятельности организаций здравоохранения, включают в себя широкий спектр материалов: использованные иглы и шприцы, загрязненную одежду, диагностические образцы, кровь, химические, фармацевтические и радиоактивные материалы, а также медицинские приборы.
Требования сбору, обезвреживанию, хранению медицинских отходов на объектах здравоохранения регламентируются приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2020 года № ҚР ДСМ — 96/2020 «Об утверждении санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к объектам здравоохранения».
Медицинских отходы подразделяются на пять классов:
— класс «А» — не отличающиеся по составу от коммунально-бытовых отходов, не обладающие опасными свойствами;
— класс «Б» – эпидемиологически опасные медицинские отходы (инфицированные и потенциально инфицированные отходы. Материалы и инструменты, предметы, загрязненные кровью и другими биологическими жидкостями. Патологоанатомические отходы, органические операционные отходы (органы, ткани). Пищевые отходы из инфекционных отделений. Отходы из микробиологических, клинико-диагностических лабораторий, фармацевтических, иммунобиологических производств, работающих с микроорганизмами III-IV групп патогенности. Биологические отходы вивариев. Живые вакцины, непригодные к использованию);
— класс «В» — чрезвычайно эпидемиологически опасные медицинские отходы (материалы, контактировавшие с больными особо опасными и карантинными инфекционными болезнями, которые могут привести к возникновению чрезвычайной ситуаций в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения и требуют проведения мероприятий по санитарной охране территории. Отходы лабораторий, фармацевтических и иммунобиологических производств, работающих с микроорганизмами I — II групп патогенности. Отходы от пациентов с анаэробной инфекцией и от больных туберкулезом. Отходы микробиологических лабораторий, осуществляющих работу с возбудителями туберкулеза).
— класс «Г» — токсикологически опасные медицинские отходы (лекарственные, в том числе цитостатики, диагностические, дезинфицирующие средства, не подлежащие использованию. Ртутьсодержащие предметы, приборы и оборудования. Отходы сырья и продукции фармацевтических производств. Отходы от эксплуатации оборудования, транспорта, систем освещения);
— класс «Д» — радиоактивные медицинские отходы (содержащие радиоактивные вещества в количестве и концентрации, которые превышают регламентированные для радиоактивных веществ значения, установленные законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии). Обращение с радиоактивными медицинскими отходами класса «Д» осуществляется в соответствии с документами нормирования.
Классификация медицинских отходов определяется в соответствии с Базельской конвенцией о контроле за трансграничной перевозкой опасных отходов и их удалением. Для сбора каждого класса отходов используются мешки, пакеты емкости, имеющие окраски:
— отходы класса «А» — черную;
— отходы класса «Б» — желтую;
— отходы класса «В» — красную;
— отходы класса «Г» — белую.
Согласно требованиям санитарных правил к каждому классу опасности предъявляются следующие требования:
— к сбору медицинских отходов класса «А»
1) Сбор осуществляется в многоразовые емкости и одноразовые пакеты;
2) Одноразовые пакеты располагаются на специальных тележках или внутри многоразовых емкостей. Емкости для сбора отходов и тележки маркируются соответствующими надписями: Медицинские отходы. Класс «А».
— к сбору медицинских отходов классов «Б» и «В»
Собираются в одноразовую мягкую (пакеты) или твердую не прокалываемую (контейнеры) упаковку желтого цвета или имеющие желтую маркировку (класс «Б»). Выбор упаковки зависит от морфологического состава отходов. Колющие и острые предметы собираются в не прокалываемые и водостойкие КБСУ без предварительного разбора и дезинфекции.
При наличии специальных устройств для отделения игл (иглосъемники, иглодеструкторы, иглоотсекатели) использованные шприцы без игл собираются в одноразовые мягкие (пакеты) с другими медицинскими отходами класса «Б», подвергающиеся обеззараживанию на специальных установках.
Для сбора органических, жидких медицинских отходов класса «Б» используются влагостойкие контейнеры с крышкой, обеспечивающей их герметизацию.
Патологоанатомические и органические операционные медицинские отходы класса «Б» (органы, ткани и так далее) подлежат кремации (сжиганию) или захоронению на кладбищах в специально отведённом участке. Предварительное обезвреживание этих медицинских отходов не требуется, за исключением отходов от инфекционных больных.
Медицинские отходы класса «В» подлежат обязательному обезвреживанию физическими или химическими методами на объекте здравоохранения. Вывоз необезвреженных медицинских отходов класса «В» за пределы территории организации не допускается.
Жидкие биологические медицинские отходы после обезвреживания химическими методами (дезинфекции) сливаются в систему водоотведения.
КБСУ заполняются не более чем на три четвертых объема. По заполнению КБСУ плотно закрываются крышкой и направляются в помещение для хранения медицинских отходов, где хранятся не более трех суток.
При окончательной упаковке медицинских отходов классов «Б» и «В» для удаления их из подразделения одноразовые емкости (пакеты, КБСУ) маркируются соответствующими надписями «Медицинские отходы. Класс «Б» или «В», с указанием названия подразделения, даты, фамилии, имени и отчества (при его наличии) (далее – Ф.И.О.) лица, ответственного за сбор отходов.
— к сбору медицинских отходов класса «Г». Собираются в маркированные емкости с соответствующими надписями Медицинские отходы. Класс «Г», с указанием названия подразделения, даты, ФИО лица, ответственного за сбор отходов.
Для хранения медицинских отходов классов «Б», «В», «Г» на объектах здравоохранения, оказывающих стационарную помощь и амбулаторно-поликлиническую помощь мощностью более 50 посещений в смену, выделяется отдельное помещение, оборудованное вытяжной вентиляцией с механическим побуждением, холодильным оборудованием для хранения биологических отходов (при их наличии), стеллажами, весами, контейнерами для сбора пакетов с медицинскими отходами, раковиной с подводкой горячей и холодной воды, установками для обеззараживания воздуха, антисептиком для рук.
На объектах здравоохранения, оказывающих амбулаторно-поликлиническую помощь мощностью 50 и менее посещений в смену, допускается хранение медицинских отходов в подсобных помещениях, оборудованных холодильным оборудованием для хранения биологических отходов (при их наличии), и антисептиком для рук.
Собранные медицинские отходы герметично упаковываются в пакеты без повреждения целостности с помощью стяжки отверстия мешка. По мере накопления вывозятся и утилизируются специализированными организациями.
После вывоза медицинских отходов помещение для хранения медицинских отходов, использованный инвентарь и оборудование дезинфицируются.
