Білім айнасы Республикалық газет Тулеуова Гульнура Кашкынбаевна
Қарағанды облысы, Нұра ауданы,
«Ыбырай Алтынсарин атындағы
тірек мектебі (ресурс орталығы)» КММ-нің
физика пәні мұғалімі
Физика пәнін оқытуда эксперименттік тәсілдің маңызы
Физика — табиғаттың заңдылықтарын зерттейтін ғылым, және осы заңдарды тереңірек түсіну үшін тек теориялық білім жеткіліксіз. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру және білімдерін тереңдету үшін практикалық дағдыларды меңгеру өте маңызды. Физика пәнінде эксперименттік тәсілдің қолданылуы ерекше орын алады, өйткені ол тек теориялық біліммен шектелмей, оқушыларға нақты табиғи құбылыстарды тәжірибе арқылы көруге мүмкіндік береді. Эксперименттер арқылы оқушылар ғылыми әдістерді меңгереді, зерттеу дағдыларын дамытады және ғылыми жаңалықтар ашуға талпынады. Бұл мақалада физика пәнін оқытуда эксперименттік тәсілдің маңызы мен білім беру процесіндегі рөлі қарастырылады.
Эксперименттік тәсілдің басты ерекшелігі — оқушылардың білім алуға деген мотивациясын арттыру және теориялық білімді нақты тәжірибемен ұштастыру. Физика пәнінде тек мәтіндер мен формулаларға сүйену жеткіліксіз, себебі абстрактілі заңдарды түсіну қиын. Оқушылардың түсініктерін нақтылайтын және тереңдететін тәжірибелер жасау арқылы, олар физика ғылымының негіздерін жақсырақ меңгереді.
Мысалы, қозғалыс заңдарын оқыған кезде оқушылар тек теориялық тұрғыдан ғана емес, практикалық тәжірибе арқылы олардың нақты өмірдегі қолданылуын көреді. Бұл процестерді мысал ретінде көлік құралдарының қозғалысы немесе әртүрлі объектілердің қозғалысын зерттеу арқылы түсінуге болады. Оқушылар физикалық заңдылықтарды өз көздерімен көріп, бұл салаға деген қызығушылықтары артады.
Эксперименттік тәсіл ғылыми әдістің негіздерін меңгеруге мүмкіндік береді. Ғылыми әдіс — бұл мәселені анықтап, гипотезаны тұжырымдап, эксперимент жасап, алынған нәтижелерді талдау арқылы қорытынды жасау үдерісі. Физика пәні осы әдісті үйрету үшін өте тиімді алаң болып табылады. Оқушылар өздерінің зерттеулері барысында гипотезалар ұсынып, тәжірибелер жасай отырып, оларды дәлелдей алады.
Мысалы, электр тізбегін құрып, оның жұмыс принциптерін тексеру кезінде оқушылар тек теориялық біліммен ғана шектелмей, тәжірибе арқылы электромагниттік құбылыстарды зерттейді. Бұл процесс оқушылардың білімін тек бірқалыпты жеткізу ғана емес, олардың іздену қабілетін дамытады.
Эксперименттік тәсіл бірнеше дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Біріншіден, бұл тәсіл сыни ойлау қабілетін дамытады. Оқушылар табиғат құбылыстарын зерттеп, өз болжамдарын тексеру арқылы нәтижелерді ғылыми тұрғыдан бағалайды. Бұл процесс оқушылардың өз пікірлері мен тұжырымдарын тек эксперименттің нәтижелерімен салыстыруына ықпал етеді.
Екіншіден, тәжірибе оқушылардың өздігінен білім іздеуге, табиғаттың құбылыстарын терең түсінуге жол ашады. Оқушылар тек теорияны жаттап қоймай, практикалық тәжірибелер арқылы білімдерін бекіте алады. Бұл зерттеу дағдыларын дамытуға және ғылыми тұжырымдардың дұрыстығын тексеруге көмектеседі.
Үшіншіден, эксперимент шығармашылық қабілеттерді дамытуға ықпал етеді. Оқушылар тәжірибе жасау үшін түрлі құралдарды қолдана отырып, шығармашылық шешімдер қабылдауға үйренеді. Бұл физиканы оқыту барысында оқу процесінің қызықты әрі тиімді болуына себепші болады.
Әрине, эксперименттік тәсілдің бірқатар қиындықтары да кездеседі. Біріншіден, мектептерде қажетті құрал-жабдықтардың болмауы — бұл үлкен мәселе. Бұл әсіресе шалғай ауылдарда немесе қаржылық қиындықтар туындаған мектептерде байқалады. Бұл жағдайда мұғалімдер қарапайым құралдарды пайдаланып, шығармашылық шешімдер іздеуі қажет.
Екіншіден, тәжірибелерді дұрыс орындамау немесе дұрыс нәтиже алмау — бұл да қиындық тудыруы мүмкін. Мұндай жағдайда мұғалімдер оқушыларға дұрыс бағыт-бағдар беріп, тәжірибе процесін дұрыс ұйымдастыруы керек.
Қорытындылай келе, физика пәнін оқытуда эксперименттік тәсілдің маңызы ерекше. Эксперименттер арқылы оқушылар тек теориялық біліммен шектелмей, оларды тәжірибеде қолданудың мәнін түсінеді. Мұндай тәсіл оқушыларды ғылыми әдістерге баулиып, сыни ойлау қабілетін дамытады. Физика пәнін оқытудың осы әдісін пайдалану оқу процесінің сапасын арттырып, оқушылардың ғылыми ізденісін қолдайды. Эксперименттік тәсіл физика ғылымының өзектілігін арттырып, білім беру процесіне жаңа мүмкіндіктер ашады.
