«БАЛА — біздің болашағымыз»

 Астана қаласы әкімдігінің
МКҚК  № 76 «Әдемі» балабақшасының
дефектолог маманы:
Тайбекова Алма Канатовна

Жас бала жас шыбық, жас күйінде кай түрде иіп тастасаң,
өскенде сол иілген күйінде қатып калмақ.
Теріс иіліп қалған десен, сындырып аласың.

 М. Жұмабаев

Жас өскіннің бой алып кетуі үшін оның топырағы ылғалды және құнарлы болуы керек. Гүл куат алатын күн шуағы мен таза ауа жеткілікті болса, ол құлпырып, жайнай түседі. Тұлғаның адами кісілік қасиетінің қалыптасуы мен дене тұрпаты жағынан өсуі бірнеше факторларға байланысты. Адам — жұмбақ әлем. Көзге көрінбейтін, онша еленбейтін кейбір әрекеттің соншалыкты салмағы барын кейде байкамай калып жатамыз. «Дүниеде теңіз терең емес, адамнын жаны терең» (М. Жұмабаев) екендігін ескерсек, тұңғиық түпсіз тереңге бойлау одан да киын болатынын сеземіз.

Жас ұрпақ тәрбиесі адамзаттың мәңгілік тақырыбы. Ұлттын бүгіні де, болашағы да тәрбиелі болашакка байланысты. Баланын шын мәнісіндегі адам болып калыптасуы кыруар уакыт пен тер төгетін, зор енбекті кажет ететін аукымы кең, жауапкершілігі мол жұмыс.

Ұлы Абай «Адам ата-анада туғанда есті болмайды, естіп, ұстап, татып көріп ескерсе, дүниедегі жақсы жаманды таниды дағы сондайдан білгені, көргені көп адам білімді болады» десе, француз педагогы Жан Жак Руссо: «бала туғанда-ақ қағаздай болып туады, онын үстіне шимайды калай салсан, солай тәрбиеленеді» деген екен. Әрбір тұлғаның тәрбиесі от басынан басталады. Тәрбие ұлттық игі іс-әрекеттер арқылы әдет-ғұрыпқа негізделеді: әдеп, әдептілік негізгі ұлттык колданысқа айналса, оны халык салт немесе зан дейді. Ұлттық тәрбие ұлттық мәдениетті өркендеудің кайнар көзі болып табылады. Ұлттық салт-сана, рәміз, кәде, жөн-жоралғы, ырым, тыйым және т.б өмір колданыстары арқылы іске асырылады. Отбасы тәрбиесі өте күрделі жүйе. «Адам ұрпағымен мың жасайды» десе, мын жасағысы келетін халық атадан балаға ауысатын кара шаңырағын көзінің қарашығындай сақтап, болашағының үздіксіз өркендеуін үнемі қалт жібермей отырган. Отбасының тәрбиесінің ата мен баланын денсаулығы мүшелерінің саны, тұрған жері, бәрі-бәрі әсер етеді.. Сондай ак балаларды мектепалды даярлықтан өткізу барысында оқыту мен тәрбиелеудің төрт міндеті карастырылады.

Бірінші міндет: әлеуметтік дамуда баланын үлкендермен қарым-қатынасы (ата-ана, тәрбиеші, мұғалім) және өз  құрбы-құрдастарымен баланын ой- өрісінің қалыптасу мүмкүндіктері көзделеді, өз отбасына халқының салт-дәстүріне көңіл бөлу жолдары қарастырылады.

Екінші міндет: танымдық даму барысында мына міндеттер ерекшеленеді: айнала қоршаған өмірімен таныстыру мәселелерін түйіндеу, онын тәсілдері мен касиетін сезіну.

Үшінші міндеті: әсемдік даму «эстетикалык» барысында өмірге деген құштарлық пен көркемдік танымды  (ǝн, көркем әдебиет, бейнелеу өнерін) қалыптастырады.

Төртінші міндет: дене тәрбиесі дамуында салауатты өмір салтын қалыптастыру, дене мәдениетінің жан- жакты күтімі мен дұрыс дамуы, өзін қоршаған ортамен байланысты, өз денсаулығына ауру сырқау т.б қауіп-қатерден сақтану қарастырылады.

Мектеп алды даярлык топтарында балалардын отбасы туралы толық мәлімет алу үшін ата-аналарымен сауалнамаларға жауап алу, бала және ата-анасымен жеке сұхбат жүргізіп, отбасына бару, баланы бақылау, отбасына катысты тақырыптарға салынған суреттерін зерделеу жұмыстары жүргізіледі. Ата-анамен жұмыста көрнекті ақпарат беретін «Ата- ана» бұрышы жасалып, онда ата-аналардың құқығы мен міндеттері, педогогикалық және дәрігерлік кеңестермен, хабарландырулар, балалардын жеткен жетістіктері, шығармашылығы туралы ақпараттар ілінеді.

Ата-аналарды топ өміріне тарту және әр түрлі бір- лескен әрекет түрлерін мекемелер мен сауық кештерін, отбасыаралык спорттық сайыстар ұйымдастыруға көңіл бөлінеді. Мектепалды даярлық сыныбы немесе топ тәрбиешісінің балалармен карым-катынасы тұлғалық бағдар негізіне кұрылуы тиіс, ол әр баланын курметтеу және адамгершілкпен карым-катынас жасауды көздейді. Максаты баланын мінезі мен әрекетін қолдай отырып, бір-біріне жағымды катынасты ұйымдастыру, топта өзін-өзі емін-еркін сезіну жағдай жасау кажет. Олардын бойындағы өзіндік бейім қабілеттеріне сүйене отырып, мектепке окуга кажет болатын дағдылар мен іскерліктерді калыптастыру, дамытуды мақсат етеді ол үшін мынадай жұмыс формаларын пайдалануға болады: сабақтарды шағын топтармен өткізу;

-әр баламен жеке жұмыс жүргізуге басым көңіл ерекше қабілетті балалармен арнайы жұмыс жа-

— тәрбиешінің балалармен пікір алмасуы (баланың өз көзқарасын, пікірін батыл айта білуіне өз шешімінің дұрыстығын дәлелдеуіне мүмкіндік туғызу мақсатында) — балалардың іс-әрекетін қатаң шектеуден бас тарту; педогог пен балалар арасындағы қарым-қатынастын тең құқылы серіктестікке құрылуы;

Ойымды қортындылап келгенде, бізге ата-аналар- мен жүйелі жұмыстар өткізу керек. Осындай карапайым күнделікті жұмыстарымызды:

Ұшырса ұясынан жас баланы

Ата-ана шаттанады, мақтанады.

Сәбиге баспалдақта, Байқоңыр да,

Отан да отбасынан басталады.

Үмітпенен ұстаздыққа араласса,

Себеп жок болашаққа баламасқа.

Жемісін тәрбиенің ұсынатын,

Бөбектің бір отаны — балабақша! — деген әдемі елен жолдарымен аяқтаймыз.